اطلاعات جامع در باره زحل

 

زحل ششمين سياره از خورشيد درمنظومه شمسي ما مي باشد . آن دومين سياره بزرگ است . (مشتري بزرگترين مي با شد) آن حلقه هايي زيبا ييدارد كه از تكه هاي يخ (تعدادی سنگ)ساخته شده و به اندازه يك ناخن از اندازه يك ماشين گسترش يافته اند زحل بيشتر از همه از هيدروژن و گاز هليم تشكيل يافته است زحل بدون استفاده از تلسكوپ قابل مشاهده مي باشد اما يك تلسكوپ با توان پايين براي ديدن حلقه هاي آن مورد نياز است.

 

اندازه و شكل

 

زحل حدود 74،898 مايل ( 536 ، 120 كيلو متر ) است ( در خط استوا روي ابر ) آن حدود 4/9 زمان قطر زمين مي باشد 764 زمين مي توانست داخل يك زحل گود جاي شود زحل تخت ترين سياره در منظومه شمسي مي باشد آن يك قطر استوايي 74،898 مايلي ( 536 ، 120 كيلو متري ) و يك قطر قطبي 560 / 67 مايلي ( 728 ، 108 كيلو متري ) دارد ده در صدي شكل تخت زحل شايد توسط چرخش سريع آن و تراكم گازي شكلش به وجود آمده است .

 

 

 

حلقه ها

 

 

 حلقه هاي زيباي زحل از زمين تنها توسط تلسكوپ قابل ديد مي باشند آنها اولين بار توسط گاليله در قرن هفدهم مشاهده شدند.

 

 

 حلقه هاي زحل از تكه هاي يخ ( تعدادي سنگ) ساخته شده است به اندازه ناخن از اندازه يك ماشين گسترش يافته اند بنابراين حلقه ها بسيار وسيع هستند ( تقربياً 185000 مايل = 300000كيلو متر ) آنها خيلي نازك مي باشند ( حدود 6/0 مايل =1 كيلو متر ) .

 

 جرم ، جاذبه و چگالي

 

 

 

جرم زحل حدود 10²⁶*69/5 كيلوگرم است بنا براين آن 95 بار از جرم زمين مي باشد جاذبه زحل تنها 08/1 دفعه از جاذبه زمين است به اين دليل زحل يك سياره بزرگ است .

(نيروي جاذبه اي يك سياره كه بر روي يك سطح سياره به كار گرفته  مي شود متناسب با جرمش و عكس شعاع آن مي باشد ) يك شخص 100 پونديتنها روي زحل 108 پوند وزن دارد زحل تنها سياره اي در منظومه شمسي مي باشد كه چگال كمتري از آب دارا مي باشد زحل اگر يك جرمي از آب به اندازه كافي وجود داشت روي آب شناور بود .

 

                   طول يك روز و يك سال در زحل

 

هر روزي در مريخ 2، 10 ساعت در زمين در بر مي گيرد يك سال مريخ 46،29 سال زمين مي باشد آن در طي 46، 29 سال زمين ، خورشيد را يكبار دور مي زند .

 

مدار و فاصله از خورشيد

 

 

 زحل539/9 اي يو در ميانگين از خورشيد مي باشد و حدود 30/9 بار دور از خورشيد از زمين است در اپهليون ( مكاني در مدارش جايي كه زحل نسبت به خورشيد دورتر ين مي باشد ) زحل 000،000،10503 كيلو متر از خورشيد قرار دارد در پريهليون ( مكاني در مدارش جايي كه زحل نسبت به خورشيد نزديكترين مي باشد ) زحل 000،000،348، 1 كيلو متر از خورشيد قرار دارد.

 

درجه حرارت زحل

 

درجه حرارت زحل ( در بالاي ابر ) 88 لكيوين ( 185 – درجه سانتي گراد و290 – فارنهايت ) مي باشد.

 

ماهها

 

زحل داراي دوجين از ماه مي باشد ( 33كشف شده در آگست 2004 ) آن 18 ماه نامگذاري شده دارد شامل تيتان ( بزرگترين ) هييا ، آي اپتس ، دايون ، تيتس ، سنلادوس ، ميماس ،هي پرين ، فواپ جانوس ، اپي مدس ، پاندورا ، پرامتس هلن ، تلستو ، اطلس ، كاليپسو وپن ( كوچكترين ماه زحل نامگذاري شده است ) مي باشد در ابتدا يك دوجين ديگر هم ملاحظه شده است ( اما هنوز نامگذاري نشده است ) براي اطلاعات بيشتر در مورد ماههاي زحل ، اينجا را كيليك كنيد .

 

بازديد فضا  پيما

 

زحل توسط پيونر 11 ( در 1979 ) و توسط وياگر 1 وياگر  2  كاسيني ديده شده است .يك فضا پيما براي بخش حلقه هاي زحل نامگذاري شده است و آن در اين راه مي باشد و در سال 2004 خواهد رسيد

 

مقايسه زمين – زحل

 

 

نام زحل و سمبل

آن براي خداي روحي نامگذاري شده است.

اورانوس هفتمين سياره از منظومه شمسي ما مي باشد اين سياره بزرگ يخي با ابر هايي پوشيده شده اند و توسط يک کمر بندي از ١١ حلقه و٢٢ ماه مشخص احاطه شده اند رنگ آبي اورانوس به دليلوجود متان در جو مي باشد اين مولکول رنگ قرمز روشن را جذب مي کند .            

محور  دوراني

محور دوراني اورانوس بسيار مايل روي پهلويش مي باشد به جاي چرخان با محورش تقريباً روي سطح مدار ايستاده ( شبيه همه سياره هاي ديگر منظومه شمسي ) اورانوس روي پهلو چرخش مي کند .                                                                                                                                 

( تنها مسير مدار ش ) اين محور دوراني سر چشمه فصلهايي نهايي اورانوس مي باشد براي اطلاعات بيشتر در مورد فصلهاي نهايي اينجا را کليک کنيد بخاطر جهت يابي محور هاي ايستاده آن يک بحثي از قطبهاي اورانوس که قطب شمال مي باشد وجود دارد اين بحثها هنوز يکي ديگر را راهنمايي نکرده است آيا اورانوس در يک مدار نزولي رسيندگي مي باشد ( مانند ونوس ) يا خير ( مانند سياره هاي ديگر ) ؟                                                                                                         

اندازه

اورانوس حدود ٦٩٠ ، ٣١ مايل در قطر مي باشد آن حدود ٤ برابر زمين است . اين غول گاز سومين سياره بزرگ در منظومه شمسي ما مي باشد ( بعد از مشتري و زحل )

جرم و جاذبه

جرم اورانوس حدود١٠  ×٦٨ ، ٨ کيلو گرم مي باشد آن حدود ١٤ برابر جرم زمين است جاذبه اورانوس تنها ٩١ % جاذبه زمين مي باشد چون که آن يک سياره بزرگ است

 نيروي جاذبه اي يک سياره که روي يک شي از سطح سياره اعمال مي شود متناسب با جرم و عکس شعاع مي باشد يک شخص ١٠٠ پوندي روي اورانوس ٩١ پوند روي زمين وزن دارد

طول روز و سال اورانوس

هر روز اورانوس ٩ ، ١٧ ساعت زمين را مي گيرد يک سال اورانوس ٧ ٠ / ٨٤ سال زمين را مي گيرد آن ٧ ٠/٨٤  سال زمين را براي اورانوس که خورشيد را يکبار دور مي زند مي گيرد.

مدار اورانوس و فاصله از خورشيد

اورانوس ١٩ برابر دور تر از خورشيد نسبت به زمين است ميانگينش ١٨ ، ١٩  مي باشد در افلاين ( دور ترين نقطه در مدار شمسي ) حدود ٠٠٠ , ٠٠٠ , ٨٥٠ , ١ مايل از خورشيد است در پرلاين ( نزديکترين نقطه در مدار خورشيد ي ) حدود ٠٠٠ , ٠٠٠ , ٧٠٠ , ١ مايل از خورشيد است.

درجه حرارت

درجه حرارت روي سطح لايه ابر اورانوس ٣٥٠- درجه فارنهايت ( ٥٩ کلوين ) مي باشد . اورانوس در مقايسه با گاز هاي ديگر مشتري ، زحل ، نپتون گرماي کمي بيرون مي دهد .

ترکيب خاکي و جو

اورانوس يک سياره گازي , منجمد با يک هسته مذاب مي باشد جو اورانوس شا مل ٨٣% هيدروژن ، ١٥ % هليم و ٢ % متان است .براي اطلاعات بيشتر در مورد ترکيب و ساخت اينجا را کليک کنيد.

حلقه ها

اورانوس يک کمر بندي از١١  حلقه باريک و ضعيف که تشکيل شده ازسنگ و گرد وغبار دارا مي باشد . اورانوس دايره اي مدارهاي خيلي بيضي شکل است . اين حلقه ها تنها يک قسمتي از حلقه هاي زحل ميباشد و در سال ١٩٧٧ کشف شده است . عکس – اورانوس و حلقه هايش توسط يک دوربين مادون قرمز عکس گرفته شده اند .

ماهها

اورانوس ٥  ماه بزرگ و تعدادي ماه کوچک دارد ( ماه بزرگ ٢  تا توسط دبليوام هرچل در ١٧٨١ کشف شده ، ٢ تا توسط دبليوام لاسل در ١٨٥١ و يکي توسط جي کوپر در ١٩٤٨ ) ( ماه کوچک بعداً کشف شده است ) براي اطلاعات بيشتر درباره ماههاي اورانوس اينجا را کليک کنيد . ابرن بزرگترين ماه اورانوس است عکس توسط هيئت وياگر ناسا در ١٩٨٦  گرفته شده است .

کشف اورانوس

اورانوس توسط اختر شناس انگليسي ويليام هر چل در ١٣ مارچ ١٧٨١ کشف شد هرچل همچنين ٢ ماه اورانوس ( تيتانيا و ابرن ) و تعدادي ماه زهل را کشف شد

مقايسه اورانوس – زمين

نام اورانوس و نماد

اين سياره توسط اختر شناس انگلسي ويليام هرچل نامگذاري شد او آن را     جورجياني ( به معني سياره جورجي ) پادشاه  جورج ٣ انگلستان صدا زد . اسمش بعداً به اورانوس ، خداي اسطوره اي آسمان اورانوس  تغيير يافت اسم اورانوس توسط اختر شناس آلماني جوهان الرت بود پيشنهاد شده است

 اين نمادي از سياره اورانوس مي باشد .

مشاهدات فضا پيما

اورانوس توسط وياگر ٢ ناسا کسي که به آن در ٢٤ جنري ١٩٨٦ نزديکي يافت ديده شد

پلوتن نهمن و دورترین سیاره از خورشید در منظومه شمسی ما می باشد . آن همچنین کوچکترین سیاره در منظومه شمسی ما است که اخیرا کشف شده بود . آن از ماههای سیاره ای دیگر کوچکتر می باشد . شامل ماه ما . پلوتون تنها سیاره ای در منطومه شمسی ما می باشد که هنوز فضا پیما دیده نشده است . ما تنها عکسهای مبهی از سطح  آن داریم . حتی هوبل تلسکوپ فضا که زمین را دوز می زند می تواند عکسهای دانه دانه بگیرد زیرا پلوتون از ما دوز می باشد.

اندازه

پلوتو حدود 1413 مایل ( 2274 کیلومتر) در قطر است. آن حدود 1.5 برابر قطر زمین می باشد. پلوتون کوچکترین سیاره در منظومه شمسی می باشد.

جرم و جاذبه

جرم پلوتون حدود 10²² *1.29 کیلوگرم است .آن حدود 1.500 جرم زمین می باشد جاذبه در پلوتون 8% جاذبه در زمین است پلوتون سیاره حداقل بزرگ در منظومه شمسی می باشد .

   طول روز  و سال در پلوتون

هر روزی در پلوتون 39/6 روز در زمین را می گیزد . هر سالی در پلوتون 27707 سال در زمین را می گیرد ( آن 7/247 سال در زمن برای پلوتون را می گیرد که خورشید یکبار دور می زند).

مدار پلوتو

پلو تون 39 بار نسب به زمین دورتر از خورشید می باشد. پلوتون 8/2 تا 6/4 بیلیون سال از خورشید گسترش دارد ( 40447 تا 1038 بیلیون کیلومتر ). از پلوتون، خورشید شبیه یک نقطه خیلی کوچک در آسمان می باشد.

گاهی اوقات مدار نپتون در واقع بیرون از پلوتون است. آن به دلیل مدار بسیار غیر عادی پلوتون می باشد . در طول این مدت ( 20سال از هر 248 سال زمین ) نپتون در واقع دورترین سیاره از خورشید است . از 21 جنری 1979 تا 11 فبریه 1999 پلو تون داخل مدار نپتون قرار داشته است . از حالا تا سپتامبر 2226 ، پلوتون بیرون مدار نپتون قرار دارد.

خروج از مرکز دوراني

پلوتون يک مدار خارج از مرکز دارد . اين بدان معني مي باشد که فاصله اش از خورشيد در طول مدار آن اطراف خورشيد نوسان داشته است . گاهي اوقات آن حتي به خورشيد نسبت به سياره نپتون نزديکتر است ( يک راهي از جنري 1979 تا 11 فبريه 1999 بوده ) . پلوتون همچنين حدود محورش در راه مقابل بيشتر سياره هاي ديگر مي چرخد .

شيب مداري

مدار پلوتون از صفحه صاف دايره البروج کج مي شود . اين زاويه شيب مداري اش 15/17 است آن بزرگترين شيب از سياره ها مي ياشد

درجه حرارت پلوتون

پلوتون خيلي سرد مي باشد درجه حرارتش ممکن بين 396- درجه فارنهايت تا 378-  درجه فارنهايت قرار داشته باشد ( 238- درجه سانتي گراد تا228- درجه سانتيگراد ، يا 35 کلوين تا 45 کلوين ) ميانگين درجه حرارت 393 درجه فارنهايت است ( 236- درجه سانتي گراد = 37 کلوين ).

ترکيب سياره اي

ترکيب پلوتون نامعلوم است . آن شايد از حدود 70 درصد سنگ و 30 درصد آب ساخته شده باشد محاسبات چگالي قاطع مي باشد چگالي پلوتون حدود 2000 کيلومتر متر مکعب است .ممکن يخ متان با تنتروژن يخ زده و دي اکسيد کربن روي سطح سنگي و سرد وجود داشته باشد

جو

چيز زيادي در مورد جو پلوتون نمي دانيم . آن شايد از نيتروژن با يک کمي مونو اکسيد کربن و متان تشکيل شده باشد - قطعا انسانها نمي توانند نفس بکشند .فشار جوي شايد خيلي کم است . جو زماني که پلوتن به خورشيد نزديکترين است و متان يخ زده توسط گرماي خورشيد تبخير مي شود تشکيل مي يابد . زماني که از خورشيد دورتر است . متان دوباره يخ مي زند از پلوتون آسمان سياره نمايان مي شود حتي زماني که خورشيد بالا مي باشد ( اندازه يک ستاره ).

ماه پلوتون

پلوتون يک ماه دارد به نام چارون که تقريبا به بزرگي خود پلوتون مي باشد . چارون کوچک است حدود 172/1 کيلومتر ( 728 مايل ) مي باشد . آن حدود نصف پلوتون است . چارون در ميانگين پلوتون را حدود 640/19 کيلومتر دور مي زند . آن توسط آب يخ پوشيده شده و نيز جو ندارد . چارون در يک مدار هم زمان اطراف پلوتون قرار دارد . چارون شبيه لکه اي روي پلوتون مي باشد . مدار چارون کاملا يک روز پلوتون را مي گيرد چارون توسط جيم کرسيتي در 1978 کشف شده بود . چارون بعد از جن اسطوره اي کسي که حمل کرده بود مردم را آن طرف رودخانه اسطوره اي استيکس در هادس نامگذاري شده بود

کشف پلوتون

پلوتون سياره آخري بود که کشف شده بود . سياره ايکس يک نام موقتي بود که به سياره نامعلوم پشت نپتون که مدارهاي اورانوس و نپتون را به هم زده داده شده بود . پرسيوال لاول محل اوليه مدار ايکس را پيش بيني کرده بود اما در 1916 قبل از آنکه آن را پيدا کند درگذشت .

اين سياره در واقع توسط فضانورد آمريکايي کلايد .دبليو تام بگ در 1930 پيدا شد و پلوتون نامگداري شد . او مشاهداتش را در رصد خانه لاول در آريزنا انجام دارد

مقايسه زمين – پلوتون

نام پلوتون

پلوتون بعد از خداي رومي پلوتون نامگذاري شده بود . سمبل آن حروفهاي مشترک پي وال براي پرسيوال لاول يا پلوتون مي باشد . اسم پلوتون توسط ونتيا برني از انگلستان پيشنهاد شده بود کسي که در آن زمان 11 ساله بود . او نام پدر بزرگش را که آزاديخواه در آکسفورد بود پيشنهاد دارد . او نظرش را به فضانوردي که سعي مي کرد سياره کشف شده جديد را نامگذاري کند اظهار کرده بود .

پلوتون = سياره سيارک ، شي نپتوني ترنس ( تي ، ان ،اٌ ) مدار غير معمول پلوتون باعث مي شود که تعدادي دانشمندان فکر کنند که پلوتون يک سياره منظم نيست . اما يک سيارک يا يک شي نپتوني ترنس ( تي ان اٌ ) کوپر بلت از تاسيس منظومه شمسي باقي مانده بودند. در آينده سياره پلوتون ممکن در ليست سيارک باشد .آن به 10000 تعداد سيارک ممکن داده شود ) همچنين يک سياره مهم باقي خواهد ماند هر چند که آن غير معمولي مي باشد .

اطلاعات جامع درباره نپتون

 

نپتون هشتمین سیاره از خورشید در منظومه شمسی می باشد. این سیاره بسیار بزرگ بسیار سرد یک جو مه آلود و بادهای قوی دارد. این گاز بوسیله هشت ماه حلقه های اندکی که در دسته هایی گذاشته شده بودند. مدار را دور می زند. رنگ آبی نپتون به دلیل متان در جو می باشد. این مولکول قرمز را جذب می کند. نپتون را نمی توانیم با استفاده از چشم ها تنها ببینیم نپتون اولین سیاره ای بود که هستی به صورت ریاضی پیش بینی شده بود ( مدار سیاره اورانوس توسط شی نامعلوم مصطوب بود که به گاز دیگری ، نپتون تبدیل می شد ).

 

 

اندازه

 

نپتون حدود 30775 مایل (49528 کیلومتر) می باشد. آن حدود 88/3 برابر از قطر زمین می باشد اگر نپتون گود بود ، آن می توانست تقربیا 60 زمین نگه دارد نپتون چهارمین سیاره بزرگ در منظومه شمسی ما می باشد ( بعد از مشتری ، زحل ، اورانوس).

 

جرم و جاذبه

 

جرم نپتون حدود 10²⁶*102 کیلوگرم می باشد آن بیشتر از 17 بار جرم زمین است . اما جاذبه در نپتون تنها 19/1 برابر از جاذبه زمین می باشد. این به آن دلیل است که یک سیاره بزرگ می باشد . ( نیروی جاذبه ای در یک سیاره به روی یک ماده در سطح سیاره متناسب با جرمش و عکس شعاعش به کار گرفته می شود )

یک شخص 100 پوندی در نپتون 119 پوندی وزن می شود .

 

                         طول روز وسال در نپتون

 

هر روز در نپتون 19.1 ساعت زمین را  می گیرد . یک سال در نپتون 8/164 سال زمین را می گیرد .آن تقریبا 165 سال زمین برای نپتون را می گیرد که خورشید که یکبار دور می زند.

از زمانی که نپتون در 1846 کشف شده بود و هنوز یک دور انفرادی کامل اطراف خورشید ندارد.

 

مدار نپتون و فاصله از خورشید

نپتون حدود 30 ساعت دورتر از خورشید نسبت به زمین می باشد .آن به طور متوسط 06/30 آی یو از خورشید رسیده است . گاهی اوقات ، مدار نپتون در واقع بیرون از پلوتون می باشد. این به دلیل مدار بسیار غیر عادی پلوتون می باشد.

در طول این مدت ( 20 سال از هر 248 سال زمین ) نپتون در واقع دورترین سیاره از خورشید می باشد ( و پلوتون نیست ) از 21 خبری 1979 تا 11 فبریه 1999 پلوتون داخل مدارد نپتون بود حالا و تا سپتامبر 2226 ، پلوتون بیرون از مدار نپتون است .

 

 

در افلاین ( نکته ای در مدارد نپتون دورترین از خورشید ) نپتون 4546000000 کیلومتر از خورشید می باشد در پرلاین نکته ای در مدار نپتون نزدیکترین به خورشید  ) نپتون 4456000000 کیلومتر از خورشید است محور دورانی نپتون 30 درجه به طرف سطح مدارش اطراف خورشید کج می شدند ( این درجه اندک بیشتر از خورشید می باشد). آن به فصلهای نپتون داده می شود. هر فصل 40 سال طول می کشد قطبها در تاریکی یا روشنایی برای 40 سال ثابت هستند .

                                  درجه حرارت

 

درجه حرارت 48 کلوین می باشد.

 

کشف نپتون

 

هستی نپتون در 1846 بعد از اینکه محاسبه ها ، اضطرابها را در مدار اورانوس نشان داد پیش بینی شده بود. محاسبه ها متقلا توسط جی، سی آدام ولی وریر انجام شده بود. نپتون سپس توسط در آرست در 23 سپتامبر 1846 دیده شده بود.

 

مشاهدات فضاپیما

 

نپتون توسط ویاگر 2 ناسا در آگست 1989 دیده شده بود. بعد از این مشاهده تقریبا هیچ چیزی در مورد نپتون نمی دانستیم.

 

مقایسه زمین – نپتون

نماد واسم نپتون

نپتون بعد ازخدا رومی اسطوری دریاها نامگذاری شده بود . نماد نپتون نیزه ماهی گیری است.

دانستنيهاي كلي:

ناهيد دومين سياره نزديك به خورشيد است و داغترين سياره منظومه شمسي مي باشد. اين سياره توسط ابرهايي از اسيدسولفوريك پوشيده شده است كه گرماي خورشيد را جذب مي كنند. اتمسفر ضخيم آن از دي اكسيد كربن تشكيل شده است. ناهيد، هسته اي آهني دارد اما ميدان مغناطيسي آن بسيار ضعيف است.

انسان، در اتمسفرسمي اين سياره، احساس خفگي مي كند و در گرماي فوق العاده بالاي آن مي پزد و ممكن است در اثر فشار بيش از حد اتمسفر متلاشي شود.

ناهيد به نام ستاره سحر يا ستاره شامگاه هم شناخته مي شود زيرا هم به هنگام طلوع و هم غروب خورشيد قابل مشاهده و بسيار درخشان است. اين سياره فقط به هنگام طلوع يا غروب قابل مشاهده است زيرا به هنگام طلوع و غروب، ناهيد به خورشيد نزديكتر است.

همانطور كه ناهيد به دور خورشيد مي چرخد، ظاهر آن از سطح زمين تغيير مي كند مثل ماه. يعني از قرص كامل به صورت محدب و هلالي در مي آيد و سپس دوباره به حالت اول برمي گردد.

مشتري، پنجمين و بزرگترين سياره منظومه شمسي است. اين غول گازي،‌اتمسفر ضخيمي دارد، 39 قمر شناخته شده و حلقه اي تيره و آشكار دارد. مهمترين عوارض آن، نوارهاي عرضي و لكه بزرگ قرمز رنگ(كه طوفان است) مي باشند.

مشتري، عمدتا از گاز تشكيل شده است. اين سياره بزرگ، دو برابر گرمايي كه از خورشيد جذب مي كند، از خود نور ساطع مي كند. به علاوه ميدان مغناطيسي بسيار قوي دارد. مشتري در قطبين پهن مي شود و در استوا محدب است.

اندازه

قطر مشتري 88700 مايل(142800 كيلومتر) است كه اندكي بيشتر از 11 برابر قطر زمين است. مشتري آنقدر بزرگ است كه مي توان همه سيارات منظومه شمسي را در آن جاي داد(اگر مشتري خالي و ميان تهي بود)

جرم و گرانش

جرم مشتري،‌حدود 9/1 در ده به توان بيست و هفت كيلوگرم است. اگر چه اين جرم 318 برابر جرم زمين است، ‌اما گرانش مشتري تنها 254% گرانش زمين است. اين به علت بزرگي مشتري است(و نيروي گرانشي كه يك سياره در سطح به جسم وارد مي كند،‌ متناسب با جرم آن بوده و با شعاع آن سياره رابطه عكس دارد).

طول روز و سال مشتري

8/9 ساعت زمين طول مي كشد تا مشتري يك دور حول محورش بچرخد(يك روز مشتري). 8/11 سال زمين طول مي كشد تا مشتري يك دور حول خورشيد بچرخد(سال مشتري).

مشتري از گاز و مايع تشكيل شده است، بنابراين همانطور كه مي چرخد، بخشهاي مختلف آن با سرعت يكساني نمي چرخند. چرخش سريع آن، سبب ايجاد تحدب بيش از اندازه در استواي مشتري مي شود. مشتري،‌شبيه كره اي پهن شده به نظر مي رسد(پهن شده است).

مدار مشتري

فاصله مشتري از خورشيد ، 2/5 برابر فاصله زمين از خورشيد است. به طور ميانگين، مشتري 480000000 مايل(778330000 كيلومتر) از خورشيد فاصله دارد.

در آفليان(نقطه اي كه مدار مشتري،‌ بيشترين فاصله را از خورشيد دارد)، فاصله مشتري از خورشيد815700000 كيلومتر است. در پريليان(نقطه اي كه مدار مشتري،‌ كمترين فاصله را از خورشيد دارد)، فاصله مشتري از خورشيد 749900000 كيلومتر است.

در مشتري فصول وجود ندارند. فصلها در اثر انحراف محور چرخش به وجود مي آيندو محور چرخش مشتري،‌فقط 3 درجه انحراف دارد(اين انحراف براي ايجاد فصلها كافي نيست)

تير، نزديكترين سياره به خورشيد است. اين سياره كوچك و صخره اي، اتمسفر ندارد. تير، مداري بيضوي دارد و حرارت آن بسيار متغير است. در طي روز(يك روز تير 56/58 برابر روز زمين طول مي كشد به عبارت ديگر يك سال تير تنها 88 روز است)، تير حتي از فر هم گرمتر است و در طي شب(با طول مشابه) از يخچال هم سردتر مي شود.

تيرآنقدر به خورشيد نزديك است كه مي توان آن را به هنگام طلوع يا غروب خورشيد ديد. تير سنگينترين سياره است. سطح آن مشابه سطح ماه است. كراترهاي تير حاكي از فورانهاي آتشفشاني هستند كه قسمت عمده سطح آن را مي پوشانند. در تير ميدان مغناطيسي وجود دارد(اين ميدان مغناطيسي، احتمالا به علت وجود هسته آهني مايع به وجود آمده است).

اندازه

قطر تير حدود 3031 مايل(4878 كيلومتر) است. تير دومين سياره كوچك منظومه شمسي(بعد از پلوتون) است. قطر تير كمي بيشتر از يك سوم قطرزمين است. تير تنها اندكي از ماه بزرگتر است.

جرم و گرانش

جرم تير حدود 3/3 در ده به توان بيست و سه كيلوگرم است كه حدود يك بيستم جرم زمين مي باشد. گرانش تير38% گرانش زمين است. يك انسان روي تير 38 پوند وزن خواهد داشت. براي اينكه وزن خود را روي تير محاسبه كنيد، وزن خود را در 38/0 ضرب كنيد.

اتمسفر

اتمسفر كم ضخامت تير شاما مقادير اندكي هيدروژن و هليم است. فشار اتمسفر فقط حدود يك در ده به توان منفي نه ميلي بار است كه نسبت به فشار اتمسفر زمين، كسر بسيار كوچكي است(حدود دو تريليونيم).

از آنجايي كه اتمسفر بسيار كم ضخامت است، آسمان حتي در طول روز هم سياه به نظر مي رسد(به استثناي خورشيد، ستاره ها و سيارات ديگر هنگامي كه قابل مشاهده هستند). به علاوه، در تير اثر گلخانه اي وجود ندارد. هنگامي كه خورشيد غروب مي كند، دما بسيار سريع افت مي كند زيرااتمسفري وجود ندارد كه به حفظ دما كمك كند.

مدار تير و فاصله آن از خورشيد

تير نزديكترين سياره به خورشيد است و از همه سيارات منظومه شمسي سريعتر حركت مي كند. فاصله تير از خورشيد،‌يك سوم فاصله زمين از خورشيد بوده و به طور ميانگين AU 387/0مي باشد. مدار تير بيضوي است. در دورترين نقطه مدار(نقطه اي كه در آن، مدار بيشترين فاصله را از خورشيد دارد) تير 70 ميليون كيلومتر از خورشيد فاصله دارد و در نزديكترين نقطه، فاصله تير از خورشيد 46 ميليون كيلومتر است.

در تير فصلي وجود ندارد. فصلها در اثر انحراف محور نسبت به مسير حركت سياره ايجاد مي شوند. از آنجايي كه محور تير بر مسير حركتش كاملا عمود است(مورب نيست) در تير فصلي وجود ندارد. اگر شما روي سطح تير باشيد،‌خورشيد سه برابر بزرگتر از آنچه در سطح زمين ديده مي شود، به نظر خواهد رسيد.

محدوده دما

محدوده دماي تير بسيار متغير است. دماي سطح آن از 270 تا 800 درجه فارنهايت(168- تا 427 درجه سلسيوس) در تغيير است. در روزهاي بلند تير(كه 88 روز زمين طول مي كشد) دما بسيار بالاست(دومين سياره داغ منظومه شمسي،‌تنها ناهيد از تير داغتر است). در طي شب، اتمسفر كمضخامت تير باعث مي شود كه حرارت پراكنده شده و دما به سرعت افت كند.

اقمار

تير قمري ندارد

مقايسه تير- زمين

بررسيهاي فضاپيماها

تير در سالهاي 1973 و 1974 توسط فضاپيماي ناسا، مارينر10،بررسي شد. كمتر از نصف سطح تير، توسط اين فضاپيما نقشه برداري شد.

قطبهاي شمال و جنوب مريخ، پوشيده از كلاهكهاي يخي هستند كه از دي اكسيد كربن و آب منجمد تشكيل شده است.

المپوس مونز، بزرگترين آتشفشان مريخ. احتمالا اين آتشفشان، بزرگترين آتشفشان منظومه شمسي مي باشد. ارتفاع آن 17 مايل(27 كيلومتر) و عرض آن بيش از 320 مايل(520كيلومتر) است. تصور مي شود كه آتشفشان خاموشي باشد

دانشمندان مدتها تصور مي كردند كه در سطح مريخ كنوني، هيچ آب مايعي وجود ندارد، اما عكسهاي جديد مريخ نشان مي دهد كه ممكن است مقداري آب مايع در نزديكي سطح مريخ وجود داشته باشد. سطح مريخ، شواهد بيشتري از اثرات جريانهاي قديمي آب به صورت عوارضي وجود دارد. بر سطح مريخ، رودخانه و درياچه هاي قديمي خشكي وجود دارد كه داراي كانالهاي ورودي و خروجي بزرگي هستند. احتمالا اين كانالها دراثر سيلابهاي ناگهاني به وجود آمده كه به سرعت عوارض را فرسايش داده اند.

دانشمندان تصور مي كنند كه قسمت عمده آب مريخ(به صورت پرمافراست) درون زمين يخ زده است ودركلاهكهاي يخي قطب، منجمد شده است.

جي. شياپارلي، منجم ايتاليايي،‌ اولين كسي بود كه از مريخ نقشه برداري كرد(در سال 1877) و به شبكه كانالي روي سطح مريخ توجه كرد. بعدها، مشخص شد كه اين كانالها خشك هستند و هرگز كانال نبوده اند. از آن به بعد، يكي ازكراترهاي برخوردي مريخ(كراتر شياپارلي،‌ با قطر 461 كيلومتر=277 مايل) و نيمكره مريخ، شياپارلي ناميده شدند.

قطر مريخ، حدود 4222مايل(6790 كيلومتر) بوده و حدود 53%(كمي بيش از نصف) قطر زمين است.

تركيب سياره

پوسته و سطح:

سطح مريخ عمدتا از سنگهاي بازالتي(سنگ آذرين) غني از آهن تشكيل شده است. مريخ، پوسته اي نازك، مشابه زمين دارد.

گوشته:

 سنگ سيليكاته،‌احتمالادر اعماق مشابه، داغتر از گوشته زمين  مي باشد.

هسته:

 هسته احتمالا از آهن و سولفيدها تشكيل شده و شعاع آن 1500-800 مايل(2400-1300 كيلومتر) است. هنگامي كه داده هاي آينده ارسال و تفسير شوند، مطالب بيشتري درباره مريخ خواهيم دانست.

جرم و گرانش:

جرم مريخ حدود 42/6 در ده به توان بيست و سه، يعني يك نهم جرم زمين است. يك شخص صد پوندي روي مريخ، تنها 38 پوند خواهد بود.

طول روز و سال مريخ:

هر روز مريخ، 03/1 روز زمين(6/24 ساعت)طول مي كشد. هرسال مريخ، 687 روز زمين است. يعني اين مدت طول مي كشد تا مريخ يك دور حول خورشيد بچرخد.

مدار مريخ:

مريخ، نسبت به زمين 524/1 برابر از خورشيد دورتر است. يعني به طور ميانگين، 6/141 ميليون مايل(9/227 ميليون كيلومتر) از خورشيد فاصله دارد. مدار آن، بسيار بيضوي است. مريخ، بعد از پلوتون، بيشترين خروج از مركز را درمنظومه شمسي دارد.

اتمسفر:

اتمسفر مريخ، بسيار كم ضخامت است و شامل 95% دي اكسيد كربن، 3% نيتروژن و 6/1% آرگون است(در اتمسفرمريخ، اكسيژن وجود ندارد). فشار اتمسفر، كسري از فشار اتمسفر زمين است( حدود 1% فشار اتمسفر زمين در سطح دريا) و در طي سال بسيار متغير است.

در قطبهاي شمال و جنوب، قطعات بزرگي از دي اكسيد كربن منجمد وجود دارد. در هر نيمكره، در فصل گرم سال، بخشي از كلاهك قطبي، ذوب مي شود و دي اكسيد كربن آزاد مي كندودر فصل سرد سال، بخشي ازكلاهك يخي منجمد شده و دي اكسيد كربن اتمسفر را تسخير مي كند.

فشار اتمسفر، از فصلي به فصل ديگر تغيير مي كند. اختلاف  فشار اتمسفر مريخ، در تابستان و زمستان(هواي كمتر و دياكسيدكربن بيشتري وجود دارد) 25%است. اين اختلاف به علت مدارعجيب مريخ است. مريخ در تابستان 20% به خورشيد نزديكتر از زمستان است. به همين خاطركلاهك قطب شمال، دي اكسيد كربن بيشتري را نسبت به كلاهك قطب جنوب جذب مي كند.

به علاوه در اتمسفر مريخ، ابرهايي وجود دارد. بيشتر اين ابرهااز بلورهاي يخي دي اكسيدكربن يا بلورهاي يخ زده آب، تشكيل شده اند.

در اتمسفر مريخ، ذرات ريز گرد و غبار هم به صورت معلق وجود دارد. اين ذرات(كه شامل مقادير زيادي اكسيدآهن هستند) نور آبي را جذب مي كنند بنابراين آسمان از روي مريخ آبي روشن و از خارج صورتي/ زرد ديده مي شود.

محدوده حرارتي:

حرارت سطحي مريخ به طور متوسط، 81- درجه فارنهايت(63- درجه سلسيوس) است. دما، از 68 درجه فارنهايت(20درجه سلسيوس) تا 220- درجه فارنهايت(140- درجه سلسيوس) در تغيير است. مريخ از زمين سردتر است.

اقمار مريخ:

مريخ، دو قمر كوچك دارد، فوبوس و ديموس. احتمالا دو قمر مريخ،‌ سياركهايي هستند كه در مدار مريخ به دام افتاده اند.

فضاپيماهايي كه به مريخ فرستاده شده اند:

مارينر4، نخستين فضاپيمايي بود كه (در سال 1965)به مريخ فرستاده شد. دو فضاپيماي وايكينگ در سال 1976 روي مريخ پياده شدند. در 4 جولاي1997، رديابهاي مريخ، روي اين سياره پياده شده و از آن عكسبرداري كردند.

اين عكس، در سال 1998، توسط بخش نقشه برداري ناسا، از منطقه سيدونيا منس مريخ گرفته شده است. سنگها و سازندهاي ديگر زمين شناسي، از اين زاويه، شبيه صورت انسان به نظر مي رسد.

كشف مريخ:

مريخ در زمانهاي بسيار قديم شناخته شده است.

نام مريخ:

نام مريخ ازالهه رومي جنگ گرفته شده است. اين نشانه سياره مريخ است.

چگونه جان انسانها را نجات میدهیم ؟

مراکز هشدار سونامی:

مرکز هشدار سونامی آرام ریچارد هاگمیر (PTWC) به صورت مرکز بین المللی هشدار سونامی هایی گستره آرام عمل میکند تلاشهای این مرکز هشدارهای بین المللی در سال 1965 صورتی رسمی به خود گرفت و PTWC به عنوان مرکز اداره کنند سیستم هشدار سونامی در اقیانوس آرام (TWSP) مسئولیت آن را پذیرفت . ICG/ITSU که شاخه ای فرعی ازIOCاست و شامل 25 عضو بین المللی میباشد، عملکردهای TWSPرا سرپرستی میکند و هماهمنگی و همکاری در دیگر فعالیتهای بین المللی کاهش خطر سونامی را تسهیل میکند.

هدف اولیه PTWC آشکار سازی تعیین مکان و تعیین پاراقرهای لزره ای زمین لرزه های سونامی زایی است که در حوضه آرام یا در حواشی آن رخ میدهند. به همین منظور دائما از 150 ایستگاه  اطراف  آرام داده های لرزه ای دریافت میکند از طریق تبادل داده ها با سارمان زمین شناسی ایالات متحده موسسات تحقیقاتی لرزه شناسی گسترش بین المللی شتاب سنج ها، ژئوسکوپ،  مرکز هشدار سونامی ساحل غربی ایلات متحده/ آلاسکا (WC/ATWC) و دیگر آژانسهای بین المللی که ایستگاهها در شبکه های لرزه ای را اداره میکنند. اگر مکان عمق و بزرگایی که برای ایجاد سونامی لازم است ایجاد شود هشدار سونامی اعلام میشود خطر سونامی قریب الوقوعی را هشدار دهد. هشدارهای اولیه تنها مناطقی داده می شوند که سونامی ظرف چند ساعت بع آنجا میرسد و بولتن ها حاوی زمان رسید پیش بینی شده سونامی در مناطق انتخابی از این نواحی می باشند افرادی هم که خارج این مناطق قرار دارند در وضعیت مشاهده سونامی قرار میگیرند. سپس دانشمندان مرکز هشدار داده های سطح دریا را ثبت میکنند . تا تعیین کنند که ایا سونامی رخ داده است و اگر سونامی مهمی با پتانسیل تخریب گسترده آشکار شود  هشدار سونامی به کل حوضه آرام داده میشود PTWC، داده های سطح آب دریا را از 100 ایستگاه  و از طریق تبادل داداه ها با سرویس ملی اقیانوس ایالات متحده WC/ATWCمرکز دانشگاههی بررسی سطح دریا درهاوایی، شیلی، استرالیا،  ژاپن، روسیه و دیگر منابع بین المللی  دریافت میکند. بولتن های هشدار سونامی مشاهده سونامی و اطلاعاتی منتشر شده اند تا از طریق انواع روشهای ارتباطات به مسئولان و عموم مردم هشدارهای فوری و مناسب دهند . به علاوه هر کشور میتواند برای ارائه هشدار در سونامی های ناحیه ای یا محلی هم مراکز هشدار ملی یا ناحیه ای را داشته باشد آژانس هواشناسی ژاپن به ژاپن کره و روسیه در باره سونامی هایی که در دریای ژاپن و دریای شرق رخ میدهند هشدار میدهد. مرکز پیشگیری سونامی پلینزیا در پلینزیای فرانسه هشدارهای  سونامی را منتشر میکند و شیلی (سیستم ملی هشدار هواشناسی) و روسیه (سرویس هواشناسی روسیه ) هم سیستمهای هشدار ملی دارند در ایالات متحده، WC/ATWCبرای ساحل غربی ایالات متحده و کانادا هشدار سونامی منتشر میکند و PTWC برای هاوایی و دیگر وابستگان ایالات متحده در اقیانوس آرام هشدار سونامی منتشر میکند. دیگر کشورها شامل استرالیا کلمبیا نیکاراگوئه پرو و کره هم در حال توسعه قابلیتهای هشدار هستند .

 

به چشمان هیولا نگاه کنید:

بولتن های هشدار سونامی مشاهده سونامی و اطلاعاتی منتشر شده توسط PTWC و دیگر مراکز نتحیه ای برای کاربران محلی ایالتی ملی و بین المللی منتشر میشوند این کاربران که معمولا مسئولان دولتی هستند در عوض از طریق کانالهای رادیوئی و تلوزیونی اطلاعات سونامی را به اطلاع عموم میرسانند .

با کمک وسایل پیشرفته ارتباطات اطلاعات سونامی فورا به صورت مستقیم به مردم اراده میشود.

مسئولان محلی و مدیران بحران مسئول و اجرای نقشه تخلیه برای مناطقی که هشدار سونامی هستند میباشند مردم باید هنگامی که هشدار سونامی منتشر شد برای اجرای فرمان تخلیه به رسانه های محلی گوش دهند و تا زمانی که خطر سونامی از بین برود و توسط مسئولین محلین وضعیت سفید اعلام شود نباید به مناطق کم ارتفاع برگردند.

 

بررسی اعماق اقیانوس و گزارش سونامی ها (پروژه  نیزه ای):

ترجمه شکل:

مودول پردازنده داده ها

سیگنال داده ها

ماهواره ها

مرکز هشدار

سیگنالهای صوتی

سنجنده فشار

 

ایستگاه لرزه ای دارای باند عریض 3 مولفه ای مستقل:

ترجمه شکل

انتقال دهنده رادیوئی

 

فعالیتهای تحقیقاتی سونامی:

استفاده گسترده ار رایانه های قدرتمند و نسبتا ارزان فعالیت در زمینه تحقیقات سونامی در حال رشد است. با استفاده از آخرین فناوریهای رایانه ای دانشمندان قادرند به طور عددی ایجاد سونامی انتشار آن در اقیانوسهای آزاد و رواناب آن در مناطق ساحلی را مدلسازی کنند. سنجنده های فشار بستر اقیانوس قادرند سونامی را در اقیانوسهای آزاد اندازه گیری کنند و در زمینه انتشار سونامی در ابهای عمیق داده های مهمی را ارائه میکنند و ارتباطات ماهواره ای استفاده از این داده ها را در زمان واقعی امکان پذیر میسازد و تشخیص و آشکار میشود که در اعماق اقیانوس سونامی ایجاد شده است. آزمایشگاه زیست محیطی و دریایی NOAAدر آرام در زمینه توسعه این اجسام شناور آشکار ساز سونامی پیشگام بوده است و در اواخر سال 2003  هفت جسم شناور نیزه ای در شمال و شرق اقیانوس ارام کار می کردند و برای استفاده توسط مراکز هشدار سونامی در دسترس بودند تجهیزات بهتر و روشهای مدلسازی عددی به دانسشمندان برای درک بهتر مکانیزم ایجاد سونامی میکنند.

لرزه شناسان  با استفاده از لرزه نگاری دارای باند وسیع (20 تا 003 % هرتز) دینامیک زمین لرزه ها را مطالعه میکنند و برای تحلیل حرکت زمین لرزه ومقدار انرژی آزاد شده از روشهای جدیدی استفاده میکنند از آنجایی که بزرگای ریشتر (موج سطحی) در زمین لرزه های بالای 5/7 ریشتر صحیح نیست. برای تعیین بهتر مقدار انرژی آزاد شده و پتانسیل زایش سونامی امروزه گشتاور لرزه ای و دوام منشا مورد استفاده قرار میگیرد تعیین دقیق عمق زمین لرزه نوع گسلش و میزان لغزش توانایی مراکز هشدار رابرای تعیین احتمال زایش یک سونامی مهلک افزایش میدهند. زایش سونامی با دگر شکلی سر بعدی بستر اقیانوس به علت حرکت بعدی گسل آغاز میشود.  تعیین دقیقتر مکانیزم  گسلش زمین لرزه ای مدلهای عددی حقیقی تری از این انتشار رواناب و سیل گرفتگی ایجاد میکند. در حال حاضر مدلاهای عددی انتشار معمولا از روش اختلاف نهایی مجازی استفاده میکنند مدلهای سیل گرفتگی سونامی که میزان سیل گرفتگی ساحلی را تعیین میکنند نشانده خطر سونامی و نقشه آمادگی هستند این مدلها با در نظر گرفتن بدترین حالت سیل گرفتگی برای تعیین پهنه های تخلیه ضرروی و بحرانی هستند بنابراین هنگامی که هشدار سونامی منتشر میشود مناطق ساحلی باید به سرعت تخلیه شوند گشتاور لرزه ای (Mo) متناسب است با:

 Mo = μsdکه μصلبیت،S سطح گسل وD میانگین جابجایی است.

 

سونامي:

سونامي ( به صورت سو-نا-مي-يا تسو-نا-مي تلفظ مي شود ) پديده اي طبيعي است و شامل يك سري از امواج مي باشد و زماني ايجاد مي شوند كه آب درياچه يا دريا ، به سرعت در مقياس توده اي جا به جا شود. زمين لرزه ، زمين لغزش ، فورانهاي آتشفشاني و برخورد شهابسنگ هاي بزرگ ، همگي پتانسيل ايجاد سونامي را دارند. اثرات سونامي از غير قابل توجه تا بسيار مخرب در تغييرند.

واژه سونامي ، از زبان ژاپني گرفته شده و به معناي بندر ( سو ) و موج ( نامي ) است. اين واژه ، توسط ماهيگيراني به وجود آمده كه به بندر برمي گشتند تا به مناطق اطراف بندر تخريب شده برسند اگر چه آنها از وجود موج در آبهاي آزاد اطلاعي نداشتند. در اقيانوسهاي عميق ، سونامي رخدادي زير سطحي نيست. و دامنه اي ( ارتفاع موج ) بسيار كوچك وطول موجي بسيار بلند دارد ( اغلب طول آنها صدها كيلومتر است ) و به همين علت است كه در دريا قابل توجه نيستند و در اقيانوس تنها، امواجی گذرا را تشكيل مي دهد.

سابقا به سونامي ، امواج مدي گفته مي شود زيرا هنگامي كه به خشكي نزديك مي شوند بيشتر ويژگي مدهاي شديد پيشرونده را دارند تا امواج قله اي كه در اثر عملكرد   باد روي اقيانوس ايجاد مي شوند ( و براي مردم آشناتر مي باشند ). اما از آنجا كه اين امواج در واقع مربوط به مد نيستند ، اين واژه را اشتباه مي دانند و كاربرد آن توسط اقيانوس شناسان منسوخ شده است.

علل:

سونامي، در اثر هر نوع آشفتگي و اختلالي كه به سرعت توده بزرگ از آب را جا به جا كند، مثل زمين لرزه ، فوران آتشفشاني ، زمين لغزش يا برخورد شهابسنگ ايجاد مي شوند. هر چند رايج ترين علت آن ، زمين لرزه زير دريايي است. زمين لرزه اي كه خود براي ايجاد سونامي بسيار كوچك است ، مي تواند باعث آغاز زمين لغزشي زير دريايي شود كه خود توانايي ايجاد سونامي را دارد.

سونامي ها ، هنگامي ايجاد مي شوند كه بستر دريا ، به طور تاگهاني دگر شكل شده و به طور عمودي آب رويي را جا به جا كند.چنين حركات عمودي بزرگي در پوسته زمين،در مرز ورقه ها رخ مي دهد.زمين لرزه هاي فرورانش،در ايجاد سونامي موثر هستند و در جايي رخ مي دهندكه ورقه هاي چگال اقيانوسي،طي فرآيندي كه فرورانش ناميده مي شود،به زير ورقه هاي قاره اي رانده مي شوند.

زمين لغزشهاي زير دريايي،كه گاهي اوقات در اثر زمين لرزه هاي بزرگ آغاز مي شوند،هم مانند ريزش ساختمانهاي آتشفشاني مي توانند همانطور كه رسوب و سنگها به سمت پايين رانده مي شوند و مجددا در بستر دريا آشفته مي شوند،ستون آب بالايي را آشفته مي كنند.به طور مشابه،فوران آتشفشاني شديد زير دريا هم ستون آب را به بالا رانده و سونامي ايجاد مي كند.

هنگامي كه توده آب جابه جا شده،تحت تاثير گرانش حركت مي كند تا مجددا به حالت تعادل خود برگردد و مانند موج هاي روي استخر، در اقيانوس پراكنده مي شود،امواج تشكيل مي شوند.

در سال 1950 كشف شد كه سونامي هاي بزرگ كه معتقد بودند در اثر زمين لغزش،عملكرد فورانهاي آتشفشاني و برخورد شهابسنگها به وجود مي آيند،همانطور كه انرژي حاصل از آن آوارهاي ريخته يا فوران به آبي كه آوارها در آن ريخته منتقل مي شود،به سرعت حجم زيادي از آب را جابه جا مي كند.سونامي هايي كه بر اثر اين مكانيزمها تشكيل مي شوند،برخلاف سونامي هاي گستره آرام كه در اثر زمين لرزه ايجاد مي شوند،به سرعت از بين رفته و چون منطقه كوچكي از دريا را تحت تاثير قرار مي دهند،به ندرت خطوط ساحلي دور از منطقه فشار را تحت تاثير قرار مي دهند.اما،اين امواج مي توانند به صورت محلي،امواج بسيار بزرگتري را ايجاد كنند مانند مگا سونامي خليج ليبتويا كه موجي حدود 150-50 متر را ايجاد كرد و 524 متر بالاي كوههاي محلي رسيد.

 

ويژگيها:

تصور غلطي وجود دارد كه سونامي ها،مانند امواج حاصل از باد يا امواج بادي(كه هوا پشت آنهاست مثل امواجي كه در جشن قرن نوزدهم وودكات ايجاد شدند)رفتار مي كنند.در حقيقت،سونامي،به صورت سطح آب جديد و بالاتر درك شده است كه به صورت طبقه يا طبقاتي از آب ظاهر مي شود.لبه پيشرونده سونامي شبيه موج شكن است اما به طور متفاوتي رفتار مي كنند. بالا آمدن سريع سطح آب دريا،همراه با وزن و فشار اقيانوس كه در پشت آن است،نيروي بسيار بيشتري را ايجاد مي كند.

اگر چه اغلب به سونامي،امواج مدي گفته مي شود،اما سونامي شبيه گفته عموم كه » موجي عادي و فقط بسيار بزرگتر« نيست.در عوض،بيشتر شبيه مدي پيشرونده بي پايان است كه راهش را از اطراف و از ميان هر سدي باز مي كند.قسمت عمده خسارات،در اثر توده آب عظيمي ايجاد مي شود كه در پشت جبهه موج اوليه قرار دارد،به طوريكه ارتفاع دريا به سرعت بالا مي آيد و سيل ، مناطق ساحلي را به شدت فرا مي گيرد. وزن خالص آب ، به اندازه اي است كه اجسام موجود در مسيرش را ساييده  و اغلب ساختمانها را روي پي شان مي اندازد و زمين را تا سنگ بستر مي شويد. اجسام بزرگ مثل كشتيها و تخته سنگها هم قبل از فرونشست سونامي ، چندين مايل به درون خشكي حمل مي كند.

عملكرد سوناميها ، بسيار متفاوت با خيزآب است. سونامي ، پديده اي است كه در كل عمق اقيانوس ( اغلب به عمق چند كيلومتر ) حركت مي كند نه در سطح آن ، بنابراين سونامي دراي انرژي بسياري است كه با سرعت بسيار زيادي منتشر مي شود و مي تواند با كاهش انرژي بسيار اندكي ، مسافتهاي بسيار دور را در اقيانوس بپيماند. سونامي مي تواند در فاصله هزاران كيلومتر از منشا ، موجب خسارات شود بنابراين ممكن است بين زمان تشكيل آن و زمان اثر گذاري آن روي ساحل ، چندين ساعت وقفه باشدو موج لرزه اي مدت زماني طولاني بعد از اينكه در اثر رويدادي شكل گرفت،به ساحل برسد.اگر چه كاهش انرژي اندك است،اما همانطور كه موج منتقل مي شود،كل انرژي در محيطي بيشتر و بيشتر پراكنده مي شود،بنابراين همانطور كه توان فاصله از منشامعكوس مي شود،انرژي هر فنر خطي در موج كاهش مي يابد.اين معادله دو بعدي قانون مربع معكوس در سه بعد است.

در آبهاي آزاد،سونامي ها،دوره اي بسيار طولاني(زمان لازم براي اينكه قله موج بعدي،بعد از موج قبلي از يك نقطه بگذرد)،از چند دقيقه تا چند ساعت و طول موجي بسيار بلند،بيش از چند صد كيلومتر دارند(آنرا با امواجي كه توسط باد ايجاد شده در ساحل ديده مي شوند،مقايسه كنيد كه توسط طوفانهاي دوردست ايجاد شده اندو به طور منظم،يك موج بعد از ديگري با دوره اي حدود 10 ثانيه و طول موج 150 متر در آن مي چرخند).ارتفاع واقعي موج سونامي در آبهاي آزاد،اغلب كمتر از يك متر است كه اغلب براي افراد روي كشتي قابل تئجه نيست.انرژي سونامي،در كل ستون آب تا بستر دريا منتقل مي شود برخلاف امواج سطحي كه تنها به عمق 10 متري مي رسند.

اين امواج،با سرعت500 تا 1000 كيلومتر بر ساعت در اقيانوس حركت مي كنند. هنگامي كه موج به خشكي نزديك مي شود،دريا كم عمق مي شود و موج مسافت بيشتري را طي نمي كند بنابراين شروع به تجمع يافتن مي كند.جبهه موج پرشيب تر و بلندتر مي شود و فاصله ميان قله هاي موج كم مي شود.در حالي كه شخص در سطح آبهاي عميق نمي تواند سونامي را ببيند،موج همانطور كه به خطوط ساحلي نزديك مي شود فشرده شده و ارتفاع آن به 30 متر يا حتي بيشتر افزايش مي يابد.فرآيند پرشيب شدن موج،شبيه شكافتن شلاق نوك تيزشونده است.همانطور كه موج به سمت پايين مي رود،انرژي در مواد كمترو كمتري قرار مي گيرد و سپس هنگاميكه مواد انرژي را دريافت مي كنند به شدت حركت مي كنند . هنگامي كه نسبت ميان عمق آب و طول موج آن خيلي كوچك باشد،موج،تبديل به موج آبهاي كم عمق مي شودو از آنجايي كه سونامي،طول موج بسيار بزرگي دارد(صدها كيلومتر)،حتي در آبهاي عميق اقيانوسهاي آزاد هم به صورت موج آبهاي كم عمق عمل مي كند.موجهاي آبهاي كم عمق،با سرعتي معادل ريشه دوم حاصل ضرب شتاب گرانش(8/9 متر بر مجذور ثانيه)در عمق آب حركت مي كنند.مثلا ، در اقيانوس آرام،كه عمق آب حدود 4000 متر است،سونامي با سرعت 200 متر بر ثانيه(720 كيلومتر بر ساعت يا 450 مايل در ساعت)حركت مي كنند و حتي در مسافتهاي طولاني،كاهش انرژي اندك است.در عمق 40 متري آب،سرعت 20 متر بر ثانيه(حدود 72 كيلومتر بر ساعت يا 45 مايل بر ساعت)است كه بسيار كمتر از سرعت موج در اقيانوسهاي آزاد است اما سونامي،از محل منشا،به سمت خارج منتشر مي شود،بنابراين سواحلي كه در سايه خشكي هاي متاثر از سونامي قرار دارند،معمولا امن هستند.اما ممكن است امواج سونامي،در اطراف توده هاي خشكي،شكسته و پخش شوند(همانطور كه در اين انيميشن سونامي اقيانوس هندنشان داده شده كه امواج به سريلانكا و هند مي رسند).به علاوه امواج سونامي نبايد متقارن باشند. امواج سونامي،بسته به طبيعت منطقه منشا و جغرافياي مجاور،در يك جهت قويتر از جهت ديگر هستند.

ويژگيهاي جغرافياي محلي،مي توانند منجر به تشكيل سيچ يا امواج برجسته و بلندي شوند كه سبب تشديد خسارات ساحلي مي شوند.مثلا در مورد سونامي اي كه در اول آوريل 1946 ،به هاوايي رسيد،وقفه ميان جبهه هاي موج 15 دقيقه بود. دوره رزونانت طبيعي خليجهيلو،حدود 30 دقيقه است. اين بدان معناست كه هر موج ثانويه،با حركت در خليج هيلو،سيچي را در خليج ايجاد مي كند. در نتيجه، هيلو،نسبت به مكانهاي ديگر هاوايي،خسارات بيشتري را متحمل شد و در آنجا ارتفاع سونامي / سيچ به 14 متر رسيد و 159 نفر از ساكنين آن منطقه را كشت.

هشدارها و پيشگيري:

در مواردي كه لبه پيشروي موج سونامي در حضيض است،دريا،قبل از رسيدن موج،از ساحل عقب نشيني مي كند.اگر شيب قاره كم عمق باشد،اين عقب نشيني بيش از چند صد متر خواهد بود.ممكن است افرادي كه از خطر بي اطلاع هستند،به علت كنجكاوي يا براي جمع كردن ماهي از روي بستر رخنمون يافته دريا،در ساحل باقي بمانند.

در مواردي كه لبه پيشرونده سونامي در نخستين قله آن است،امواج بعدي،منجر به سيل گرفتگي بيشتري مي شوند.آموزش در مورد سونامي بسيار مهم است تا معلوم شود كه وقتي سطح آب،در وهله اول پايين مي آيد،خطر هنوز برطرف نشده است.

در مناطقي كه خطر سونامي بالاست،براي پيش بيني سونامي و هشدار دادن به مردم،از سيستم هاي هشدار سونامي استفاده مي شود. در سواحل غربي ايالات متحده،كه پتانسيل وقوع سونامي هاي اقيانوس آرام وجود دارد،علايم هشدار دهنده،به مردم هشدار مي دهد تا رخداد سونامي در حال وقوع را نشان مي دهد.

اگر چه جلوگيري از وقوع سونامي امكان پذير نيست،اما در بعضي از كشورها مستعد سونامي،اندازه گيري هاي انجام شده تا خسارات ايجاد شده در ساحل را كاهش دهد.ژاپن،برنامه گسترده اياز ساخت ديوارهاي سونامي با ارتفاع بيش از 5/4 متر(5/13 فوت)را در جلوي مناطق ساحلي پر جمعيت اجرا كرده است.در مكانهاي ديگر،براي هدايت آب حاصل از سونامي،دروازه هاي سيلابي و كانالهايي ساخته شده است.اما چون اغلب سونامي ها،بلندتر از اين سدها هستند،اترگذاري آنها زير سوال است.مثلا،سونامي اي در 12 جولاي 1993 به هكايدو برخورد كرد،امواجي به ارتفاع 30 متر(100 فوت)ايجاد كرد كه به بلنداي يك ساختمان 10 طبقه است.اگر چه شهر بندري آئونا،كاملا توسط ديوارهاي سونامي محصور شده بود،امواج روي ديوارها را گرفته و كل ساختارهاي چوبي منطقه را تخريب كردند.ساخت اين ديوارها،كاهش ارتفاع سونامي ها موفقيت آميز بوده اما مانع از تخريب و تلفات نشده است.

سونامي هاي گذشته:

سونامي ها،در اقيانوس آرام،فراوان رخ مي دهند اما پديده اي جهاني مي باشند.در هر جايي كه توده هاي عظيمي از آب يافت مي شود،كه شامل درياچه هاي خشكي هم مي باشد،وقوع سونامي امكان پذير است.

هر يك سونامي هاي زير در مقاله مربوط به خودشان هم توصيف شده اند كه گاهي اوقات توصيف آنها در اين مقالات بيشتر هم مي باشد:

6100 قبل از ميلاد و پيش از آن:

در اقيانوس اطلس شمالي،لغزشهاي استوارگا،يك سري از حركات ناگهاني و زير دريايي خشكي ها بودند كه طي دوره اي چند ده ساله رخ دادند.

1650 قبل از ميلاد-سانتوريني:

در زمان بين 1650 قبل از ميلاد تا 1600 قبل از ميلاد(كه هنوز مورد ترديد است)جزيره آتشفشاني يونان،سانتوريني فوران كرد و سونامي اي به ارتفاع 100 تا 150 متر راايجاد كرد كه ساحل شمالي كرت،در 70 كيلومتري(45 مايل)دورتر را تخريب كرد و در امتداد ساحل شمالي كرت،هر نوع قايقي از ناوگان مينوان را نابود كرد.سانتوريني به احتمال زياد،منشا داستان اديبانه آتلانتيس پلاتوست و بعضي از دانشمندان معتقدند كه همان سيلاب عظيمي كه در متون يهودي،مسيحي و اسلامي ثبت شده خبر مي دهد.

1755 –ليبسبون،پرتغال

دهها هزار نفر از پرتغالي هايي كه از سونامي عظيم 1755 ليبسبون نجات يافتند،در اثر سونامي اي كه نيم ساعت بعد،به دنبال سونامي اول به وقوع پيوست،كشته شدند.بسياري از مردم شهر كه از بخشهاي آب نماي ساختمان فرار كردند،معتقدند كه اين منطقه از آتش سوزي و ريزش آوار در نتيجه پس لرزه ها در امان است.قبل از اينكه ديوار بزرگ آب با بندر برخورد كند،آب عقب نشيني كرده و محموله هاي رها شده در دريا و كشتيهاي شكسته و غرق شده از ياد رفته را آشكار مي كند.زمين لرزه،سونامي و آتش سوزي بعد آن،بيش از يك سوم جمعيت ليبسبون را كه قبل از زمين لرزه 275000 نفر بود،كشت.يادداشتهاي تاريخي مربوط به اكتشافات واسكوداگاما و دريانوردان ديگر از بين رفتند و ساختمانهاي بيشماري خراب شدند(كه بيشتر نمونه هاي معماري مانولين پرتغالي را هم شامل مي شد).اروپايي هاي قرن هجدهم،سعي كردند تا از طريق سيستمهاي مذهبي و منطق اعتقادي خود اين بلاي طبيعي را درك كنند.فلاسفه افكار،به ويژه ولتاير،درباره اين رخداد نوشتند.مفهوم فلسفي والا،كه توسط فيلسوفي به نام امانوئل كانت در مشاهداتي روي احساس زيبايي و برتري توصيف شده است،در بخشي از تلاشها،از وحي و الهام استفاده مي كند تا شرارت زمين لرزه و سونامي ليبسبون را دريافت و درك كند.

بسياري از جانوران،قبل از رسيدن آب،خطر را حس كرده و به سرزمينهاي مرتفعتر فرار كردند.زمين لرزه ليبسبون،نخستين مورد ثبت شده اين پديده در اروپاست.اين پديده،در زمين لرزه 2004 اقيانوس هند،در سريلانكا هم مشاهده شد.بعضي از دانشمندان معتقدند كه جانوران قادرند امواج ريلاي حاصل را از زمين لرزه را،چند دقيقه ياچند ساعت قبل از اين كه سونامي به ساحل برسد،حس كنند.

1883 –فوران انفجاري كراكاتوا:

جزيره آتشفشاني كراكاتوا در اندونزي،در سال 1883 ،به طور ويران كننده اي فوران كرد و اتاق ماگمايي زيرزميني خود را تا حدي خالي كرد در نتيجه قسمت عمده زمين روي آن و بستر اقيانوس به درون آن ريزش كرد.در نتيجه اين فوران،يك سري از امواج سونامي بزرگ ايجاد شدند كه بعضي از آنها به ارتفاع بيش از 40 متر بالاي سطح دريا رسيدند.امواج سونامي در سرتاسر اقيانوس هند،اقيانوس آرام،ساحل غربي آمريكا،آمريكاي جنوبي و حتي در كانال انگليس مشاهده شدند. در سواحل جاوه و سوماترا،سيلاب دريايي چندين مايل به درون خشكي نفوذ كرد و سبب چنان تلفاتي شد كه در يك منطقه هيچكس مجددا ساكن نشد اما به حالت جنگلي در آمد و امروزه منبع طبيعي اجونگ كولون است.

1946 –سونامي:اقيانوس آرام:

سونامي حاصل از زمين لرزه جزيره آلئوتيان كه 165 نفر را در هاوايي و آلاسكا كشت منجر به ايجاد سيستم هشدار سونامي شد كه در سال 1949 ،براي كشورهاي منطقه اقيانوس آرام تاسيس شد.

1960 –سونامي شيلي:

زمين لرزه بزرگ شيلي،با بزرگاي 5/9 ،بزرگترين زمين لرزه اي است كه تاكنون ثبت شده كه در ساحل جنوبي شيلي مركزي رخ داد و يكي از مخربترين سونامي هاي قرن بيستم را ايجاد كرد.اين سونامي در كل گستره اقيانوس آرام منتشر شد و امواجي ايجاد كه ارتفاع آنها به بيش از 25 متر مي رسيد.هنگامي كه سونامي،تقريبا22 ساعت بعداز زمين لرزهبه اوناگاواي ژاپن رسيد،ارتفاع موج در بالاي مدهاي بلند،3 متر بود.تعداد افرادي كه در اثر زمين لرزه و سونامي بعد از آن كشته شدند،بين 490 تا 2290 نفر تخمين زده شد.

1964 –سونامي گودمزايدي:

بعد از زمين لرزه گود مزايدي بابزرگاي 2/9 ،سونامي،آلاسكا،بريتيش كلمبيا،كاليفرنيا و شهرهاي ساحلي شمال غرب اقيانوس آرام را درنورديدو 122 نفر راكشت. ارتفاع سونامي بيش از 6 متر بود و 11 نفر را در فاصله اي دور،در كرسنت سيتي كاليفرنيا از بين برد.

2004 –سونامي اقيانوس هند:

زمين لرزه 2004 اقيانوس هند با بزرگاي 0/9 ،باعث ايجاد امواج كشنده سونامي در 26 دسامبر 2004 شد كه بيش از 000/310 نفر را از بين برد(فقط در اندونزي،بيش از 000/220 نفر كشته شدند)كه اين سونامي را كشنده ترين سونامي ثبت شده در تاريخ ساخت. سونامي افرادي را كه در مجاورت زمين لرزه در اندونزي،تايلند و ساحل شمالي-غربي مالزي بودندتا افرادي كه هزاران كيلومتر دورتر در بنگلادش،هند،سريلانكا و مالديو و حتي سومالي،كنيا و تانزانيا در آفريقاي شرقي بودند را از بين برد.

براي كمك به قربانيان اين حادثه دلخراش،بيش از 300 ميليون پوند،از سرتاسر دنيا جمع آوري شد.

بر خلاف اقيانوس آرام،هيچ سرويس هشدار سازمان دهي شده اي،اقيانوس هند را پوشش نمي دهد. بخشي از آن به علت نبود سونامي بزرگ از سال 1883 (فوران كراكاتوا)مي باشد كه 36000 نفر را كشت.پس از سونامي 2004 اقيانوس هند،يونسكو و ديگر سازمانهاي جهاني،در صدد ايجاد يك سيستم جهاني ثبت سونامي برآمده اند.

امواج مدي:

امواج مدي(يافقط موج)پديده اي مدي است كه در آن لبه پيشروي مد،موجي(يا امواجي)از آب را تشكيل مي دهد كه برخلاف جهت جريان،به سمت بالاي رودخانه حركت مي كند. در واقع،اين موج،يك موج مدي واقعي است(با سونامي اشتباه نشود).

اين امواج،در مكانهاي اندكي در دنيا به وجود مي آيند،در مناطقي كه داراي محدوده مدي بزرگي هستند،تنها در مدهاي مشخص رخ مي دهند و هنگامي كه مد،به رودي كم عمق و باريك با خليجي عريض مي رسدتشكيل مي شوند.موج مدي،مثالي طبيعي از موج هاي منفرد است.امواج بزرگ براي كشتيراني خطرناك هستند.

لغت بور،از لغت قديمي انگليسي و از لغت بارا در الدنورس گرفته شده كه به معناي موج است.

موج عجيب:

امواج عجيب،كه امواج سركش يا امواج هيولاهم ناميده مي شوند،امواج نسبتا بزرگ،ناگهاني و سطحي اقيانوس هستند كه مي توانند باعث غرق شدن كشتيهاي متوسط-بزرگ شوند.زماني تصور مي شد كه اين امواج،امواجي افسانه اي باشند اما امروزه معلوم شده كه پديده طبيعي اقيانوسي مي باشند(اگر چه نسبتا نادر هستند).وجود آنها،تنها در سال 2004 ،ثابت شد هنگامي كه ماكس ويو،و مركز تحقيقات GKSS ،بااستفاده از داده هاي جمع آوري شده توسط ماهوارههاي ESA ،چندين نمونه از اين امواج را،در حين مطالعات مداوم شناسايي كردند.

 

تاريخچه:

معمولا امواج طوفاني ميان اقيانوسي به ارتفاع 7 متر(23 فوت)مي رسند و مي توانند حداكثر به ارتفاع 15 متر(50 فوت)هم برسند اما براي قرنها افسانه هاي دريايي از وجود امواج بسيار بزرگ صحبت مي كردند هيولاهاي واقعي كه ارتفاع آنها به بيش از 30 متر(100 فوت)مي رسيد(تقريبا به ارتفاع يك ساختمان 12 طبقه)و بدون هيچ هشداري،در ميان اقيانوس و در مقابل جريانها و جهت باد غالب و اغلب در هواي كاملا آفتابي ظاهر مي شدند. گفته مي شود كه اين امواج حاوي ديواري عمودي از آب هستند كه در جلوي يك دراز گودال بسيار عميق قرار دارد و اين دراز گودال به قدري عميق است كه به آن گودال دريايي گفته مي شود.كشتي اي كه با چنين موج عظيمي روبه رو شود،بعيد است بتواند از فشار مهيب آن كه بيش از 100 تن بر متر مربع است و در اثر وزن موج ايجاد مي شود نجات و رهايي يابد و مطمئنا ظرف چند ثانيه غرق خواهد شد(معمولا طراحي كشتيها براي امواج طوفاني مدور با ارتفاع بيش از 15 متر و فشار حدود 15 تن بر متر مربع مي باشد).

دانشمندان مدتهاي طولاني اين داستانها را رد مي كردند و ادعا مي كردند كه مدلهاي رياضي نشان داده اند كه امواج اقيانوسي با ارتفاع بيش از 15 متر،ازنظر احتمالات،در 1000 سال اخير نادر بوده اند.اما تصاوير ماهواره اي در سالهاي اخير،تاييد كرده اند كه امواج با ارتفاع بيش از 30 متر،بر مبناي مدل خطي اندازه موج،بسيار متداول تر از احتمال رياضياتي هستندو نشان مي دهد كه در حقيقت،اين امواج،سالانه،بارها در همه اقيانوسهاي جهان رخ مي دهند همين امر،سبب بررسي مجدد علت پيدايش آنها شد و سوالهاي اساسي را در مورد بسياري از قوانين پذيرفته شده مهندسي دريايي ايجاد كرد.

توجه داشته باشيد كه امواج عجيب محلي،كه در اينجا بحث شدند ،همان سونامي،كه قبلا امواج مدي هم ناميده مي شد،نيستند.سونامي،امواج جابه جا شده است كه با سرعت بسيار زيادي حركت مي كند و در آبهاي عميق،غير قابل توجه است. امواج سونامي تنها هنگامي كه به خطوط ساحلي نزديك مي شوند،خطرناك هستند. در درياهاي عميق،سونامي براي كشتيراني تهديد كننده نيست. بر عكس،امواج عجيب پديده آبي كوتاه مدت و محلي هستند كه فراوان در درياها رخ مي دهند.

علل احتمالي امواج عجيب:

پديده امواج عجيب، هنوز هم موضوع تحقيقات است بنابراين بسيار زود است كه به روشني بگوييم كه رايج ترين علل آن چه هستند يا چرا آنها از جايي به جاي ديگر تغيير مي كنند.به نظر مي رسد جاهايي كه جريان قوي،در جهت مخالف جهت اوليه حركت امواج جريان مي يابد،مناطق با بالاترين خطر قابل پيش بيني هستند.مناطق نزديك كايه آگولهاس،در جنوب آفريقا يكي از اين مناطق است. اما از آنجا كه اين فرضيه و پيدايش همه امواجي مشاهده شده را توضيح نمي دهد،با متغيرهاي محلي چندين مكانيزم مختلف ممكن است .

مكانيزمهاي پيشنهاد شده براي امواج عجيب شامل موارد زير است:

طبق بعضي از تحقيقات:

1-كاملا ممكن است كه يك موج عجيب در اثر فرآيند طبيعي غير خطي از زمينه تصادفي امواج كوچكتر به وجود مي آيد.در چنين موردي،اين فرضيه وجود دارد كه موج غير معمول وناپايداري تشكيل مي شود كه انرژي امواج ديگر را گرفته و قبل از اين كه ناپايدار شده و اندكي بعد ريزش كند خود به صورت هيولايي عمودي رشد مي كند.

ميزان وقوع:

پروژه ماكسويو،با استفاده از رادار،در سال 2001 ،در سه هفته،سطح اقيانوس را مطالعه كرد.آنها در آن زمان،30000 عكس گرفتند كه هر يك 5*10 كيلومتر از اقيانوس را مي پوشاند و كل مساحت آن 5/1 ميليون كيلومتر مربع شد.در 10 تا از اين عكسها،امواج غول پيكر ديده شدند يا يك موج در هر 000/150 كيلومتر مربع ديده شد.بايد توجه داشت كه موج كوتاه مدتي در يك بخش از اقيانوس با اين اندازه،در نوع خود پديده اي بسيار نادر است.

موج پنهان:

موج پنهان،اصطلاحي است كه براي توصيف امواج بزرگ و نامتناسب ساحلي به كار مي رود كه اغلب بدون هشدار،در يك رشته موج ظاهر مي شوند.موج پنهان هنگامي تشكيل مي شود كه انرژي تعدادي از امواج كوچكتر،يك جا متمركز مي شود.اين،روش،شبيه همان روشي است كه تصور مي شود امواج عجيب اقيانوسهاي عميق به آن طريق تشكيل مي شوند البته در مقياسي بسيار كوچكتر.

چون امواج،بسيار بزرگتر از امواج پيشرونده هستند،مي توانندشناگران بي احتياط يا حتي افراد نا آگاه ساحل را گرفته و آنها را به دريا ببرند.امواج پنهان،پديده ساحلي جهاني است اگر چه معلوم شده كه اين امواج در بعضي مناطق،متداول تر از مناطق ديگر هستند. در ايالات متحده،كاليفرنياي شمالي،اورگون و واشنگتن تحت تاثير اين امواج قرار مي گيرند.

در بسياري از بخشهاي جهان،افسانه هاي محلي پيش بيني مي كنند كه در ميان تعداد مشخصي از امواج،يكي از آنها بسيار بزرگتر از بقيه خواهد بود(از هر هفت موج،يكي از آنها اصلي است كه انتشار گسترده اي دارد و از طريق موزيك و ادبيات وارد فرهنگ عموم شده است).در حاليكه اين عقايد هيچ مبناي علمي ندارد زيرا امواج پنهان،الگويي قابل  پيش بيني ندارند،آنها رابطه اي عمومي با خود پديده دارند و براي آموزش ساكنين ساحل درباره ضرورت حفظ هوشياري هنگامي كه نزديك دريا هستند به كار مي رود.

کانون و عمق زلزله

 

محل آغاز گسیختگی در گسل (گسلش) را کانون زلزله یا مرکز درونی می­نامند و در واقع محل اولیه آزاد شدن انرژی در داخل زمین می­باشد. تصویر کانون در سطح زمین رومرکز نامیده می شود که معمولا محل بیشترین خسارتها می باشد.

بر اساس ژرفا، زمین لرزه ها را می توان به سه دسته زیر تقسیم نمود:

- كم ژرفا: با ژرفای 0 تا 70 كیلومتر

- متوسط: با ژرفآی 70 تا 300 كیلومتر.

- عمیق: با ژرفآی بیش از 300 كیلومتر (به آین ترتیب كه تاكنون زمین لرزه آی در عمق بیش از 720 كیلومتر رخ نداده است)

          از نقطه نظر ژرفا، بیشتر زمین لرزه هآی آیران كم عمق می باشند. بیشترین عمق در زمین لرزه هآی رخ داده در فلات آیران تا حدود 60 كیلومتر در ناحیه مكران مشخص شده است. از سوی دیگر آین ژرفا در ناحیه هآی داخلی فلات آیران تا حدود 40 تا 55 كیلومتر می رسد. در ناحیه البرز و شمال آیران مركزی بیشینه ژرفا در حدود 20 تا 25 كیلومتر بوده است. بنابرآین زمین لرزه هآی آیران از نوع كم عمق بوده اند.

مسأله عمق از نظر خسارت زمین لرزه نیز بسیار مهم است، چرا كه در زمین لرزه بسیار كم عمق معمولاً خسارتها به ناحیه رومركزی و حوزه نزدیك محدود می شود و سپس در حوزة دور (فاصله هآی بیش از 50 كیلومتر از سرچشمه) خسارتها بسیار محدود می­گردد (نمونه هایی از چنین زلزله­های کم عمق عبارتند از زلزله منجیل، زمین لرزة طبس با ژرفآی10 كیلومتر و زلزله بم با عمق 8 کیلومتر). از سوی دیگر، هنگامی كه زمین لرزه ژرفآی زیادی داشته باشد (زمین لرزه 1985 مكزیكو، میچوآكان، با بزرگآی Ms=8.1 و ژرفآی 200 كیلومتر، كه موجب خسارتهآی فراوان در فاصله حدود 280 كیلومتری در شهر مكزیكوسیتی به دلیل مسأله اثرهآی ساختگاه گردید)، مشاهده می شود كه خسارتها  می تواند به دلآیل ثانویه (نظیر اثر خاك) در فاصله هآی زیاد نیز گسترده شود.

 

انواع زمین لرزه

 

1-  زمین لرزه­های تکتونیکی: زمین لرزه های تکتونیکی در برگیرنده تعداد بسیار زیادی از زلزله­هایی هستند که سالانه در سطح جهان ثبت می­شوند. حرکات صفحات تشکیل دهنده پوسته زمین عامل ایجاد این زمین لرزه ها می­باشد که در فصلهای گذشته به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت.  

 

2- زلزله های آتشفشانی: این زلزله ها فقط در نواحی فعال آتشفشانی اتفاق می­افتد و به انفجارهای آتشفشانی نیز معروف است. شکل بعدی نشان میدهد که زلزله ها و آتشفشانها اغلب در کنار هم و در امتداد مرز صفحات رخ میدهند.

 

3- زمین لرزه های فروریختی : بر اثر فروریختن غارها و كانالهای زیرزمینی، لرزه‌هایی ایجاد می‌شود كه به نام زمین‌لرزه‌های فروریختی موسومند. این تكانها بسیار كوچك بوده و فقط اهمیت محلی دارند.

 

4- زمین لرزه های القایی: بر اثر آبگیری یا تغییرات ناگهانی سطح آب دریاچه‌های پشت سدها، تزریق آب یا سیالهای دیگر به داخل زمین و یا استخراج آنها، مخصوصاً درجاهایی كه گسلهای فعال وجود دارد زمین‌لرزه‌هایی ایجاد می‌شود. در واقع دلیل اصلی این لرزه‌ها را می‌توان بارگذاری سریع برروی زمین و یا برداشتن ناگهانی بار زیادی از روی آن ذكر كرد. این لرزه‌ها به نام القایی موسومند. لرزه‌های ناشی از معادن نیز در این دسته قرار می‌گیرند. به عنوان مثال می‌توان به زمین‌لرزه‌ای كه درارتباط با آبگیری و تغییرات فصلی سطح آب دریاچه سد سفیدرود روی داد اشاره نمود.

 

5- زمین لرزه های ناشی از انفجارها: انفجارهای نظامی و صنعتی، همچنین آمدو شد و یا فعالیت‌های ساختمانی، نیز لرزه‌هایی را ایجاد می‌نمایند كه شدت، زمان وقوع و محل آنها قابل پیشبینی است .

از این به بعد هرجا از کلمه زلزله استفاده می­شود منظور زمین لرزه های تکتونیکی است.

 

 چگونه با زلزله روبرو شویم

 

 برای آنكه بتوانید با زلزله روبرو شوید میبایست هر آنچه در مورد زلزله نیاز دارید را بیاموزید آنگاه دیگر روبرو شدن با آن غیر ممكن نخواهد بود !

 

برای مقابله با زلزله چگونه بسازیم :

 زلزله در كشورهای پیشرفته خصوصا درزمینه ساختمان كه درگیری نزدیكی هم با زلزله دارند ، همچون ژاپن و امریكا تقریبا مهار شده است ، آنان توانسته اند با بهینه سازی ساختمانهایشان و رعایت اصول ایمنی در ساخت و نظارت بر اجرا به نقطه ای برسند كه بگویند در كشور ما زلزله بلا نیست ، بنابراین در ابتدا به شما پیشنهاد    می كنیم در بخش «چگونه بسازیم» سایت با اصول اولیه محاسبات، طراحی ، ساخت و چگونگی نظارت ویژه برمراحل فوق آشنا شوید تا اگر در حال ساخت خانه ای برای خود هستید آنگونه بسازید كه پس از زلزله باز در منزل خود در كنار خانواده محترمتان صحیح و سالم باشید .

 

چگونه آنچه ساخته ایم را  ایمن سازی كنیم :

الف - ایمن سازی سازه و بنا

 

 ایمن سازی یعنی مشخص نمودن نقاط ضعف یك ساختمان در طراحی واجرا و رفع آن این كار با توجه به پیچیدگی و تخصصی بودن آن باید توسط نیروهایی كه دارای تخصص ویژه زلزله هستند انجام بگیرد.

ممكن است شما اكنون در ساختمانی زندگی میكنید كه به تازگی به پایان رسیده و یا چند سالی از ساخت آن گذشته باشد ، برای چنین ساختمانهایی میتوانید از تخصصهای گروه ایمن سازی بهره ببرید ، كارشناسان این رشته قادرند پس از بازدید از ساختمان برای ایمن سازی منازل شما طرحهای مربوطه را ارائه كنند . برای آشنایی با نحوه عملكرد این گروه به بخش ایمن سازی سایت مراجعه كنید .

 

ب -  ایمن سازی دكوراسیون  و لوازم داخلی منزل

 

در صورتی كه منزل شما در برابر زلزله دوام بیاورد ، ممكن است لوازم و دكوراسیون منزل موجب صدمه به اعضاء خانواده شما گردد پس ایمن سازی در داخل منزل را به همان اندازه ساخت  جدی بگیرید !

1- تمام تابلو ها را به دیوار مهار کنید و از نصب تابلو بالای مکان خواب خود و فرزندانتان خوداری کنید

۲-  کتابخانه . کمد لباس . ساعت دیواری ، کامپیوتر و هر چیزی که با سقوط آن موجب صدمه زدن به کودکتان میگردد را مهار و از مکان خواب او دور کنید

۳- تخت خواب را در کنار پنچره خصوصا پنجره های بدون پرده های کلفت قرار ندهید، شیشه های شكسته میتواند صدمات جبران ناپذیری به خانواده شما وارد كند ، فراموش نكنید كه مشكلات زلزله با پایان حركت زمین ، تازه آغاز  می گردد .

4- میز توالت  را در مسیر خروج از اطاق خواب قرار ندهید .

5- نحوه قطع جریانهای آب و برق و شوفاژ و گاز را به اعضای خانواده آموزش دهید تا در صورت عدم حضور شما هم بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند .

6- پس از پایان زلزله به دقت شیر های اصلی گاز را قطع كرده و بسیار دقت كنید كه موجب آتش سوزی نگردید ، یك جرقه می تواند خطر ساز باشد ، روشن كردن چراغ اطاق  یا یك روشن كردن یك كبریت برای روشنایی میتواند خسارت جبران ناپذیری را در پی داشته باشد ، در صورت روبرو شدن با آتش سوزی فراموش نكنید كه به همان اندازه كه خود آتش میتواند خطرناك باشد دود نیز میتواند موجب خفگی شما گردد . در صورتی كه با دود ناشی از آتش سوزی روبرو شدید تا میتوانید در سطوح پایین زمین حركت كنید تا كمتر مواد سمی را استنشاق كنید .

7- اگر در منزل آبگرمكن دارید آنرا حتما به دیوار مهار كنید، سوختگی كم از آوار نیست .

 برای قبل از زلزله به چه نیاز داریم؟

آشنایی با علائم زلزله

 

برای آشنایی كامل با علائم زلزله به بخش زلزله شناسی سایت  كه مهندس وجودی زحمت آنرا میكشد مراجعه كنید اما به اختصار شرحی از علائم زلزله پیش از وقوع به شرح زیر میباشد ، دمای آب چشمه ها و قنوات و چاهها كاهش و یا افزایش ناگهانی پیدا میكند و از نظر طعم ومزه دچار تغییراتی محسوس میگردد ، همچنین در حجم و مقدار هم افزایش و یا كاهش را خواهیم داشت

پیش از وقوع زلزله ادواری شكافهایی در سنگها و پوسته زمین به وجود می اید كه همگی در جهت خاصی هستند و بعد از وقوع شكافهای حاصل از زمین لرزه دقیقا در امتداد شكافهای قبل از وقوع آن امتداد میابد .

در خصوص علائم غیر طبیعی همچون مشاهده شدن اشیاء نورانی در شبهای قبل از زلزله نیز گزارشات زیادی دریافت شده این اشیاء در جهت جنوب حركت كرده و به ناگهان به سمت شرق تغییر مسیر میدهند .

حیوانات نیز در برابر زلزله از خود رفتارهای خاصی بروز میدهند این رفتارها در حیوانات اهلی همچون خر و الاغ و خرگوش فرار به  سوی سر بالایی میباشد . آنان هیچگاه به سمت سراشیبی حركت نمیكنند و در ماهی ها مرگ گروهی  و بی دلیل و در پرندگان اهلی همچون اردك و غاز كه در مسیر تابش امواج ماوراء صوت قرار گرفته اند سوختگی در امحا و احشای داخلی و مرگ گزارش شده است .

حیواناتی كه در منزل نگهداری میشوند همچون سگها ، به شدت پارس میكنند و  مضطرب میگردند و گربه های خانگی با جمع كردن بدن به صورت گلوله و یا انداختن خود در داخل ظرفهای گود همچون سطل آشغال رفلكس نشان میدهند .

  علائم متصل ومنتهی به آغاز زلزله

شاهدان زیادی پس از زلزله گفته اند كه با صدایی عجیب  روبرو شده اند. بله درست است در ابتدا معمولا صدای نامتعارف شنیده میگردد، در زلزله های بزرگ ابتدا صدای عجیبی همچون باد و حركت درختان و برگها و سپس صدای ضعیف شیشه های منزل شنیده میشود و به سرعت لرزش های اولیه که معمولا با شدت بالا نیستند آغاز میگردد  و پس از آن موج اصلی با مدت زمان  چند ثانیه ای و پس از آن پس لرزه هایی با شدت پائین  و سپس اتمام زلزله !

عزیزان من گاهی این چند لحظه، چند دقیقه وحتی همچون بم چند ساعت است، به صورتی كه خود پیش لرزه ها را ما با زلزله اصلی اشتباه میگیریم ، بم در ساعات پایانی شب دو بارلرزیده بود اما عزیزان ما یا با بی توجه به آن در منازل خود خوابیدند و یا چند ساعتی را که سرمای بیرون به آنها امکان تحمل داده بود را در حیاطها ماندند و به داخل باز گشته  ، خوابیدند ! .....

پس اول از همه اگر زلزله کوچکی را تجربه کردید فراموش نکنید که ممکن است موج اصلی در راه باشد مکان های امن خانه را که  برایتان توضیح خواهم داد را برای استراحت در نظر بگیرید حتمابا هوشیاری بخوابید اگر امکان خوابیدن در حیاط را دارید به عنوان یک تفریح هم شده شبی را با عزیزانتان در حیاط  بیدار بمانید البته توجه كنید كه از آوار دیوارهای حیاط و خود ساختمان ایمن باشید .

آشنایی با ساك و جعبه امداد ونجات زلزله

شما میتوانید با صرف مبلغ اندكی یك ساك امدادی برای خود تهیه كنید این ساك باید حد اقل دارای لوازم زیر باشد :

1. چند ظرف آب  معدنی و غذاهای كنسرو شده كه بتواند شما را برای حد اقل سه روز تامین نمایید

2. یك سری از داروهایی كه   توسط افراد خانواده هر روز مصرف می شود همچون داروهای : « فشار – قند – دیابت –قلب و...» به همراه لوازم كمكهای اولبه

3. چراق قوه – شمع – كبریت

4. چاقو – بشقاب و قاشق -  درب بازكن- كنسرو – ظروف یكبار مصرف و كیسه فریزر ( با كشیدن كیسه فریزر بروی بشقاب میتوانید از یك بشقاب برای دفعات زیادی بدون نیاز به شستشو استفاده كنید)

5. مواد شستشو و ضد عفونی كننده و گند زدا

6. كیسه زباله بزرگ از نوع مرغوب ( محكم و كلفت :  از این كیسه میتوانید بجز زباله در مواقع لزوم بعنوان بادگیر و یا بارانی استفاده كنید )

7. لباس گرم و لباس زیر برای افراد خانواده و خصوصا نوزادان و لوازم بهداشتی بانوان (نوار بهداشتی و ...... )

8. یك سوت برای زنده یابی ( در صورتی كه خدای ناكرده عزیزی در زیر آوار باشد صدای سوت بهتر به زیر آوار منتقل میگردد تا  صدای انسان و یا حتی فریاد زدن)

9. یك نقشه شهر با جانمایی بیمارستان و مراكز دولتی مرتبط با زلزله كه باید قبل از زلزله با كمك افراد خانواده تهیه كنید

10. اسناد مهم و شماره تلفنهای ضروری

11. یك رادیو ترانزیستوری به همراه باطری

این ساك را یا در خارج از منزل ( صندوق عقب ماشین به شرطی كه در پاركینگ نباشد ) و یا در مسیر خروج از منزل قرار دهید تا به راحتی بتوان از منزل خارج نمود  .

 و اما در صورتی كه بخواهید به صورتی كامل به لوازم امدادی بپردازید   لازم است  با استفاده از یك جعبه فلزی محكم لوازم وتجهیزات لازم را برای پس از زلزله در حیاط منزل خود نگهداری كنید این جعبه باید در محلی نصب شود كه پس از زلزله در دسترس  باشد لیستی از لوازم را در زیر خواهید دید اما   توجه داشته باشید كه لوازم ذكر شده دارای چه كاربردهایی میتواند باشد برای آشنایی با نحوه استفاده از آنها به بخش نحوه استفاده از تجهیزات انفرادی سایت مراجعه كنید و حتما از آن یك كپی بگیرید و در جعبه امداد ونجات خود قرار دهید . لیست لوازم به شرح زیر میباشد :

 کلاه ایمنی - کپسول آتش نشانی - چراغ قوه - آب معدنی حداقل یك بسته شش عددی برای یك خانواده چهار نفره برای دو روز  - انواع كنسرو -  (گردو – كشمش – نخود چی - چاقو - چنگال - قاشق - ناخن گیر - پتو - رادیو ترانزیستوری - یك بسته الكل جامد - یك نقشه شهر -لباس زیر –كیف كمكهای اولیه با اضافه نمودن موارد( قرصهای مسکن - تب بر - کرمهای ضد قارچ و ضد عفونی کننده برای بانوان - کرم ضد آفتاب برای مناطق گرم - باند - مواد ضد عفونی کننده-کرم های ضد درد) - اگر كودك دارید لوازم كودك - چند متر نایلون با عرض شش متر حداقل برای ساخت یك چادر موقت – ماژیك ، قلم وكاغذ - دیلم كوتاه - بیل دسته كوتاه - كلنگ - قرقره و طناب پنبه ای - یك شیشه الكل یا نفت - مقداری پول نقد -  اینه - فتوکپی از اسناد شخصی خودتان بنا بر تشخیص - سوت - شماره تلفنهای مورد نیاز خصوصا شماره تلفنهای بستگانتان – خشكبار)

 

الف  : نحوه عملكرد شما در حین زلزله

 

اگر شما از قبل مسیرهای خروج از ساختمان را در ذهن تكرار كرده باشید و با خانواده به صورت یك مانور چند بار خروج سریع از منزل را انجام داده باشید ، میتوانید با اولین لرزش برای خروج از منزل اقدام كنید . البته این  در صورتی امكان پذیر است كه شما در یك برج و یا آپارتمان بلند مرتبه نباشید ، البته باز هم اگر زلزله ای ضعیف را تجربه كردید پس از پایان آن حتما از خانه بیرون بروید حتی اگر در برج زندگی میكنید !

 نقاط امن: این نقاط میتوانند در صورتی كه شما فرصت خروج از منزل را نداشته باشید به داد شما برسند به طور مثال یك میز محكم فلزی یا نهار خوری، گوشه  های دیوارهای اصلی و چهار چوب در را میتوان از نقاط امن نامید شرح كامل این نقاط رامیتوانید با مطالعه بخش ایمن سازی سایت در منزلتان بیابید !

  ب  : نحوه عملكرد شما پس از پایان زلزله

حالت اول:

ساختمان مسكونی شما در برابر زلزله مقاومت كرده است .

 

• برای شروع به حركت در منزل دقت كنید تا به علت بریدگی پایتان به خاطر شیشه های شكسته صدمه نبینید ، این شیشه ها میتواند شكسته های شیشه یك تابلو عكس كه بروی دیوار محكم نشده بوده است و یا پارچ آب و یا اینه میز توالت خانوم خانه باشد . شما میتوانید با استفاده از یك كتاب نازك و یا یك مجله به كمك ملافه و یا تكه ای از لباس خود كفش بسازید .

• دقت به بوی گاز داشته باشید احتمال آتش سوزی بالاست ! نسبت به روشن كردن چراغ برق باید وسواس به خرج دهید و در صورتی كه با آتش سوزی در ابتدای آن روبرو شدید ، حتما در همان لحظات اول اقدام به خاموش كردن آن بكنید ، خاموش كردن یك آتش كوچك میتواند از یك فاجعه جلوگیری كند .

• در حركت به سوی بیرون ، گروهی حركت نكنید شما ابتدا جلو بروید و بقیه خانواده تك تك به دنبال شما حركت كنند تا در صورت صدمه دیدگی دربهای چاه فاضلاب در مسیر حركت شما ، احتمال  فرو ریختگی و ریزش كمتر باشد

• خانواده را در خیابان رو به روی منزلتان اسكان بدهید سپس برای جمع آوری لوازم  مورد نیاز به داخل باز گردید هیچگاه پس از پایان زلزله در منزل نمانید امكان پس لرزه های بعدی بسیار زیاد و برای شما خطرناك میباشد !

• با تشكیل هسته محلی در كوچه خود امكان تامین امنیت را برای خانواده خود بوجود بیاورید ( چند خانواده در كنار یكدیگر تشكیل هسته محلی را میدهند )

• اگر مجروحی را در زیر آوار پیدا میكنید حتما در هنگام بیرون آوردن او دقت كنید بر اثر فشار به ستون فقرات او موجب شكستن آن وقطع نخاع شدن او نگردید .

• در صورتی كه صدایی را از زیر آوار میشنوید با استفاده از هرآنچه در اختیار دارید نسبت به علامت گذاری محل آن صدا در همان لحظه اقدام كنید ، چرا كه ممكن است آن صدا را دیگر نشنوید و مجروح در زیر آوار از حال برود و یا بیهوش شود .

• برای خارج شدن از شهر عجله نكنید . فراموش نكنید كه هر اتفاقی هم افتاده باشد شما پس از سه روز میتوانید به راحتی از شهر خارج شوید در صورتی كه در روز اول احتمال گم شدن اعضا خانواده شما و نیز تعرض به نوامیس توسط اشرار حاشیه نشین بسیار زیاد است .بنابراین ابتدا هرانچه مورد نیاز شماست را از زیر آوار خارج كنید و با استفاده از حمایت همسایه های خود هسته امنی برای كل اهالی محل بوجود آورید ، و منتظر بمانید تا نیروهای انتظامی در شهر مستقر گردند .

• برای اینكه ماشین شما را سرقت نكنند (احتمالا پس از زلزله با زور گیری هم روبرو خواهید شد ) ماشین را در منزل پنچر كنید و یا با برداشتن قطعه مهمی از آن همچون چكش برق و یا دو حلقه لاستیك آنرا در برابر سرقت بیمه كنید تا در زمان لازم بتوانید خود از آن استفاده كنید .

• فراموش نكنید پس از زلزله آنچه بیشترین كمك را به شما میكند پول شما نیست . اعتماد به نفس و روابط انسانی شخص شما میباشد . بنابراین بر روی این ثروت هم سرمایه گذاری كنید ، با همسایه هایتان روابط بهتر وبیشتری داشته باشید و برای زمان بحران دوستانی برای خود دست وپا كنید !

حالت دوم:

 ساختمان مسكونی شما در برابر زلزله مقاومت نكرده است  و شما در زیر آوار گرفتار شده اید .

اولا بجای انكه از همان اول شروع به فریاد زدن بكنید ببینید در چه وضعیت هستید ایا هوا برای تنفس شما به مقدار كافی وجود دارد؟ در تاریكی مطلق در زیر اوار از صدا زدن به آرامی یا سوت زدن و انعكاس صدا حجم فضا برایتان مشخص خواهد شد اگر حجم هوای شما كم است جدا از سرو صدای بی خود و ایجاد هیجان مضاعف خود داری كنید هیجان شدید حركت سریع و فریاد زدن به سرعت اكسیژن شما را به پایان میبرد به دقت گوش بدهید تا صدا های پیرامون شما به شما اعلام كند كه كسی در نزدیكی شما بر روی آوار حركت میكند. اكنون اگر میتوانید فریاد بزنید اما توجه كنید فریاد پی در پی و باشدت بالا صدا و قدرت حنجره شمارا تحلیل میبرد پس با دقت عمل كنید . بقول راننده كامیونها ( تند نرو التماس نكن )

اگر امكان فریاد زدن بنا بر هر دلیلی نداری میتوانی با سوت زدن كمك بخواهید و اگر امكان انرا هم ندارید از روش ضربه زدن استفاده كنید ، دستان و پاها را در صورت امكان به اشیا كنارشان بشرط عدم ریزش بیشتر اوار ، بزنید این صدا ها بشرط سكوت در بیرون قابل شنیدن هستند ، پس دقت كنید ، صداهای ارام شمارا در صورتی خواهند شنید كه شما را  توسط ابزار زنده یابی پیدا كرده باشند ، والا در شلوغی و ازدحام از صداهای آرام، كاری بر نمی اید پس بهتر است ، در زمان سكوت در خارج از ضربه های آرام كمك بگیرد .

البته زمان آرامش بیرون نشان دهنده رسیدن شب است و این زمانی است كه گروه های زنده یاب در سكوت شب با روش اعلام حضور به مدت یك دقیقه و سكوت پس از ندا به مدت چهار دقیقه بدنبال علائمی همچون صداهای ضربه ای و ناله ها هستند. البته اگر دوره های زنده یابی در شب موج پیشرو جمعیت كاهش خطرات زلزله ایران را دیده باشند

 اما بخش دوم استقامت در زیر اوار بخش روحیه است و حفظ و تقویت آن

۱- ایمان به خدا از واجبات است ودعا بیشترین كمك ! اگر دعایی زیبا بلدی كه خوشا به حالت اگر بلد نیستی تجربه ای را با ذكر گفتن آغاز كن ذكر یعنی تكرار یكی از اسماع الهی با حضور قلب .  من نام رحمان و رحیم خدا را پیشنهاد میكنم میتوانی با تكرار ذكر ( یا رحمان و یا رحیم ) تمركز خودت را بر رحمت خداوند قرار دهی مطمئن باش فوق العاده است

۲- به یاد آوردن خاطرات خوب زندگی از كودكی تا بزرگی هم فوق العاده است هم زمان را میكشد و هم ترا به استقامت بیشتر برای تجربه های زیبای بعدی وادار میسازد، من  تجربه این امر را داشته ام و به شما هم توصیه میكنم برای یكبار هم كه شده این كار را انجام داده و در یك مكان و زمان مناسب چنین تجربه ای را داشته باشید .

۳- قابل توجه دوستان اهل عرفان از ایرانی تا سرخپوستی ( مراقبه  - مدیتیشن - تمركز - ذكر و........... ) یادتون نره

۴- در ارمنستان شوروی پدری به پسر ده ساله اش قول داده بود كه همیشه به كمك او بیایدو در بدترین شرایط او را نجات دهد این قول ، آنچنان ایمانی در كودك بوجود اورده بود ك ه همكلاسیهایش را هم در زیر اوار دلداری میداد كه پدرم ما را نجات میدهد او به من قول داده و حتما خواهد امد و البته آن پدر به تنهایی و پس یك روز با صرف شش ساعت آوار برداری از روی كلاس پسرش او را به همراه دوستانش نجات میدهد . شما هم این كار را میتوانید تجربه كنید حتی با بچه های گروه امداد ونجات خودتان به یكدیگر قول دهید كه پس از زلزله زنده و یا مرده همدیگر را قبل از خروج از شهر بیرون بیاورید .

ممکن است مکانی که شما در آن گیر افتاده اید فضای داری حجم مناسبی باشد ، مثلا در زیر یک قطعه سقف بتنی گیر افتاده باشید یا در زیر یک تخت فلزی و یا مشابه آن . همانند جوانی که در داخل کمد در بم زنده مانده بود حتما توضیح آن را در روزنامه ها خوانده اید .

شما میتوانید از هر سه روش تقاضای امدادی که قبلا برایتان نوشته ام استفاده کنید اما یک نکته را فراموش نکنید همین که خداوند شما را در زیر یک سقف بتنی با فضای قابل توجه قرار داده یعنی لطف الهی نصیب شما شده است و امکان نجات شما درصد بالایی را پیدا کرده است بنابراین اول خدا را شکر کنید و بعد قدر این لطف را با رعایت نکات زیر بدانید. من قول میدهم اگر شما تا روز سوم زنده بمانید موج پیشرو شما را پیدا خواهد کرد . ( چون ما پدر امدادگران خارجی را با ارائه یک برنامه مدون وصحیح جستجو و باز خواست از عملکردشان با انتشار خبر نامه داخلی امدادگران خارجی که هر شب در اختیار تمامی گروه های امدادی قرار میگیرد در خواهیم آورد  تا از تجهیزات قیمتی خود حداکثر بهره برداری و بهره بری را داشته باشند و کار نکرده پز همیاری و زحمت کشیدن ندهند )

۱- از انجام حرکتهایی که موجب ریزش اوار میشود خوداری کنید اگر در زیر آوار سنگین باشید که مطمئن کاری بیهوده است و اگر در سطح باشید میتوانید پس از دو روز که  نا امید از کمک شده اید ریسک اینکار را که بسیار بالاست را قبول کنید .

۲- از اکسیژن موجود با پائین اوردن حرکت و ارامش بخشیدن به خود حداکثر استفاده راببرید

۳-بیشتر گوش دهیدو کمتر صدا کنید و تا صدای مثبتی از بیرون نشنیدید از سرو صدای بیجا خود داری کنید چون شما حداقل تا سه روز براثر تشنگی نخواهید مرد و تا هفت روز غذا نخوردن را میتوانید با هوشیاری تحمل کنید

۴- حرکت بیجا موجب تعرق و از دست دادن آب بدن میشود پس مواظب باشید

۵-اگر در فضای پیرامونتان مکانی را امنتر از بقیه جاها میبینید سرتان را در آن محل قرار دهید و یا حداقل سرتان را بسمت شکم برده و بصورت جنین قرار بگیرید این حالت امکان محافظت از سر شما را بیشتر میکند  توجه داشته باشید با توجه به ازدحام تماشاچیان عملیات امداد ونجات که متاسفانه بر روی آوار به تماشا می ایستند امکان ریزش مجدد بروی شما همیشه هست           

۶-وقتی قرار است در شرایط سخت زنده بمانید بدانید اگر نکته ای موجب آزار و در نتیجه عصبی شدن شما بشود مطمئن باشید به سرعت به مرز ناامیدی و رها کردن مقاومت میروید این را گفتم تا به عرق سوز شدن بدنتان و نیز التهاب پوستتان بر اثر تماس با ادرارتان توجه کافی کنید این مشکلات بطور غیر مستقیم بر سرنوشت شما تاثیر میگذارند

۷- به رطوبت خاکهای اطرافتان دقت کنید احتمال شکستگی لوله های آب منزلتان همواره وجود دارد اگر به جریان ابی دسترسی پیدا کردید بدون هیچ شکی تا انجا که امکان دارد اب بنوشید چون ابهای لوله های آب به سرعت با توجه به شکستگی های لوله در سطح شهر به پایان خواهد رسید

1) بزرگترين زمين لرزه ثبت شده در ايالات متحده با بزرگاي 2/9 در پرينس ويليام سوند در آلاسكا بود كه در روز جمعه 28 مارس 1964 رخ داد.

2) بزرگترين زمين لرزه ثبت شده در جهان با بزرگاي 5/9 (Mw) در شيلي و به تاريخ 22 مي 1960 روي داد.

3) اولين زمين لرزه گزارش شده در كاليفرنيا ...............................

4) قل از اينكه اين امكان فراهم باشد تا زمين لرزه هاي بزرگ به وسيله تجهيزات الكتريكي ثبت شوند. دانشمندان لرزه نگاشتهاي فنري- پاندولي را ساختند تا حركات با دوره تناوب طولاني را كه به وسيله اين لرزه ها ايجاد مي شود، ثبت كنند. كه بزرگترين انها حدود 15 تن وزن داشت، و يكي از انواع متوسط آن در مكزيكو سيتي است كه هنوز هم مورد استفاده قرار مي گيرد.

5) ميانگين نرخ حركت در عرض پهنه گسلي سان آندرياس در طول 3 ميليون سال گذشته 56 ميليمتر بر سال ( 2 اينچ بر سال) بوده است. نرخ اين حركت مانند رشد ناخنهاي دستتان است. دانشمندان با فرض تداوم اين حركت مطرح مي كنند كه لس آنجلس و سانفرانسيسكو در حدود 15 ميليون سال ديگر به هم برخورد مي كنند.

6) سامانه كافتي شرق افريقا پهنه اي با عرض 60-50 كيلومتر (37-31 مايل) است كه از آتشفشانها و گسله هاي فعالي كه در راستاي شمالي جنوبي در شرق افريقا و به طول بيش از 3000 كيلومتر (1864مايل) از اتيوپي در شمال تا زامبيا در جنوب وجود دارد، تشكيل شده است. اين سامانه يك نمونه كمياب از پهنه هاي كافتي فعال قاره اي است، كه در آن ورقه هاي قاره اي سعي مي كنند به دو ورقه مجزا شكسته شده و از يكديگر دور شوند.

7) اولين لرزه نماي پاندولي تكانهاي زمين ناشي از زمين لرزه سال 1751 ميلادي را اندازه گيري كرد. البته تا سال 1855 گسلها به عنوان عوامل ايجاد زمين لرزه شناخته نشده بودند.

8) ماه لرزه يا زلزله در ماه نيز اتفاق مي افتد اما فركانس كمتر و بزرگاي كوچكتر ياز زمين لرزه هاي روي داده در زمين دارند. اين لرزه ها در ارتباط با تنشهاي ناشي از جزر و مد كه با تغيير فاصله بين ماه و زمين ايجاد مي شود، رخ مي دهند. ماه لرزه ها همچنين در اعماق زياد بين سطح تا مركز ماه نيز به وقوع مي پيوندند.

9) اگر چه سونامي و امواج مدي هردو مربوط به امواج دريايي مي شوند ولي اين دو عارضه دو پديده طبيعي متفاوت از يكديگر هستند. موج مدي يك موج بزرگ دريايي است كه بوسيله وزش بادهاي قوي ايجاد مي شود و سونامي موج دريايي است كه در اثر زمين لرزه ها و يا زمين لغزشهاي زير آبي كه در اقيانوسها رخ مي دهد، ايجاد مي شود.

10)كانون زمين لرزه مكاني زير سطح زمين است كه گسيختگي      ناشي از گسلش در آنجا رخ مي دهد.

11) بزرگترين  رشته كوه پشته ميان اقيانوسي است كه 64374   كيلومتر (40000 مايل) گسترش دارد، و از اقيانوس منجمد  شمالي نا اقيانوس اطلس، دورتادور افريقا، آسيا و استراليا و اقيانوس آرام تا ساحل غربي امريكاي شمالي امتداد دارد. بيشترين ارتفاع اين رشته كوه 4207 متر (13800 فوت) از سطح اقيانوس است.

12) بزرگترين رشته كوه قاره اي در جهان، رشته كوه قراقورم- هيماليا است. اين رشته كوه شامل 96 قله مرتفع از مجموع 109 قله مرتفع جهان است كه بيش از 7317 متر (24000 فوت) بلندي دارد. طويل ترين رشته كوه هم كوههاي آند در امريكاي جنوبي است كه 7564 كيلومتر (4700مايل) درازا دارد. هر دوي اين رشته كوهها در اثر حركات زمين ساختي ورقه ها ايجاد شده اند.

13) هر سال حدود500،000 زمين لرزه قابل كشف در جهان برآورد مي شود. 100،000 زمين لرزه از آن قابل احساس اند و 100 تاي آن خسارت بار هستند.

14) بيشترين خسارات به وجود آمده بعد از زمين لرزه سال 1906 سان فرانسيسكو به خاطر آتش سوزيي بود كه در اثر خود زمين لرزه اتفاق افتاد.

15) يك سايش (Saysh) در استخرهاي شنا در كاليفرنيا به هنگام وقوع زمين لرزه و بعد از آن روي داد. اين پديده يك موج اوليه نوساني است كه در حجمي از آب ايجاد مي شود. به عبارت ديگر نوسانات آب در استخر شناي شما يا هر حجم ديگري از آب است كه به وسيله تكانهاي زمين در يك زمين لرزه به وجود مي آيد. اين نوساناتممكن است براي چند ساعت ادامه داشته باشند. سايش همچنينميتواند در اثر وزش باد و يا اعمال جزر و مد نيز ايجاد شود.

16) هرساله در مناطق جنوبي كاليفرنيا حدود 10000 زمين لرزه رخ مي دهد. اكثر آنها آنقدر كوچكند كه احساس نمي شوند. در اين بين تنها چند صد زمين لرزه با بزرگاي بيشتر از 3 و 20-15 زمين لرزه با بزرگاي بيشتر از 4 ديده مي شود. اگر يك زمين لرزه رخ دهد، توالي از پس لرزه هاي  ناشي ازآن با بزرگاهاي متغير تا چند ماه ديده مي شود.

17) بزرگاي يك زمين لرزه مقدار اندازه گيري شده از اندازه آن مي باشد. بزرگاي زمين لرزه مربوط به مكاني كه شما در آن هستيد و يا چگونگي ضعف و قدرت تكانها درمكانهاي مختلف نيست. شدت زمين لرزه

18)  رشته كوه واستاك با منطق جالب اسكي بازي، در راستاي شمال - جنوب يوتا وجود دارد و همانند ساير رشته كوهها به وسيله يك سري از زمين لرزه ها به وجود آمده است. گسل وستاك با 386 كيلومتر(240 مايل) از چند قطعه تشكيل شده است، كه هركدام توانايي ايجاد زمين لرزه اي با بزرگاي 5/7 را دارند. در طول 6000 سال گذشته هر 350 سال يك زمين لرزه با بزرگاي 5/6 در اين منطقه روي داده است و حدود 150 سال از آخرين زمين لرزه قوي مي گذرد.

19) در واقع چيزي تحت عنوان زمين لرزه هاي آب و هوايي وجود ندارد، از نظر آماري پراكندگي يكساني از زمين لرزه ها در آب و هواي گرم، سرد، باراني و غيره وجود دارد. بنابراين توجيه فيزيكي براي اين مساله كه آب و هوا بتواند بر نيروهايي كه چندين مايل زير سطح زمين عمل مي كنند، تاثير گذار باشد وجود ندارد. نوسانات فشار بارومتريك در اتمسفر د رمقايسه با نيروهاي موجود در پوسته زمين بسياركوچكترند و تاثيرات فشار بارومتري نمي تواند به زير خاك نفوذ داشته باشد.

20) از سال 1975 تا 1995 در امريكا تنها چهار ايالت بوده است كه در آنها زمين لرزه اي رخ نداده است، اين ايالتها عبارتند از: فلوريدا، آيووا، داكوتاي شمالي و ويسكونين.

21) هسته زمين اولين لايه ساختاري دروني زمين است كه در سال 1906 شناخته شده است. الدهام اولين باراين بخش را به وسيله زمين لرزه هاي ثبت شده شناسايي و مطالعه كرد. هسته به دو بخش مجزا تقسيم مي شود هسته داخلي كه جامد است و هسته خارجي كه مايع بوده و بنابراين نمي تواند امواج برشي را انتقال دهد.

22) استخر شنايي در دانشگاه آريزونا در توسكوف در اثر اعمال سايشها با كاهش آب مواجه شد، كه به علت زمين لرزه سال 1985 ميشيگان- مكزيكو با بزرگاي 1/8 در فاصله 2000 كيلومتري (1240 مايلي) از آن روي داد.

استخراج نفت

برای اکتشاف نفت ابتدا مدارک ، شواهد و سفرنامه‌ها و همچنین جغرافیای محیط را مورد مطالعه قرار داده و پس از اینکه چاههای آزمایشی حفر کردند و از وجود نفت اطمینان حاصل کردند، شروع به استخراج نفت می‌کنند.

تاریخچه استخراج نفت

سابقه اکتشاف نفت در ایران به حدود 4000 سال پیش می‌رسد. ایرانیان باستان به عنوان مواد سوختی و قیراندود کردن کشتی‌ها ، ساختمانها و پشت بامها از این مواد استفاده می کردند. نادر شاه در جنگ با سپاهیان هند قیر را آتش زد و مورد استفاده قرار داد. در بعضی از معابد ایران باستان برای افروختن آتش مقدس از گاز طبیعی استفاده شده و بر اساس یک گزارش تاریخی یک درویش در حوالی باکو چاه نفتی داشته که از فروش آن امرار معاش می‌کرده است.

 

عکسبرداری هوایی

اگر در منطقه‌ای به وجود نفت مشکوک شوند از آنجا عکسبرداری هوایی می‌کنند تا پستی و بلندیهای سطح زمین را دقیقا منعکس نمایند. آنگاه عکس را به صورت فتوموزائیک درآورده و با دستگاه استریوسکوپ مورد مطالعه قرار می‌دهند.

 

نقشه برداری عملی

برای گویا کردن عکسهای هوایی نقشه برداری از محل ، توسط اکیپی صورت می‌گیرد. فواصل و اختلاف ارتفاع با دستگاه فاصله یاب یا تئودولیت تعیین می‌شود و بدین ترتیب نقطه به نقطه محل مورد نظر مطالعه می‌شود.

نقشه کشی

اطلاعات بدست آورده را بوسیله دستگاه پانتوگراف در اندازه‌های بزرگتر و یا کوچکتر رسم کرده و همراه با عکسهای هوایی نقشه پانتوگرافی که پستی و بلندیهای سطح زمین را نشان می دهد رسم می کنند.

آزمایش روی نمونه های سطحی

پس از نمونه برداری ، آنها را شماره گذاری کرده و در کیسه‌های مخصوص به آزمایشگاه می‌فرستند. در آنجا بر روی یک شیشه مستطیل شکلی کمی چسب کانادا قرار داده و مقداری از خرده سنگهای دانه بندی شده را روی آن می‌چسبانند. سپس آنها را سائیده تا ضخامت آن 0.2 میلیمتر گردد و نور بتواند از آن عبور کند. این نمونه ها را که اسلاید می‌گویند در زیر میکروسکوپ قرار داده تا از نظر زمین شناسی ، نوع سنگ ، فسیل شناسی ، میکروفسیل شناسی و ساختار زمین مورد بررسی قرار گیرد.

رسم نقشه زمین شناسی

با در دست داشتن نتایجی که از روی نمونه‌های سطح زمین بدست آمده ، عکسهای هوایی و نقشه‌های توپوگرافی ، نقشه زمین شناسی سطح زمین را رسم می کنند. با داشتن خطوط میزان منحنی ، بعد سوم یا ارتفاعات را هم روی آنها مشخص می‌کنند.

نقشه ساختمانی زیرزمینی

برای آگاهی نسبت به زیر زمین نیاز به روشهای غیر مستقیم است که یکی از آنها روشهای ژئوفیزیکی است. بوسیله این روشها شکل لایه های زیر زمین را مشخص کرده و می‌توان تا اعماق زیادی اکتشاف غیر مستقیم نمود.

حفر چاه

 

 

پس از اطمینان از اینکه لایه های اعماق زمین مناسب ایجاد نفت گیر است و در صورتی که ذخیره هیدروکربورهای آن قابل ملاحظه باشد، محل حفر چاه را با علامت روی زمین مشخص کرده و دکل حفاری را در محل بر پا می کنند. عملیات جاده سازی از جاده اصلی تا سر چاه و کارگذاری یک لوله آب به منظور آبرسانی به دستگاههای حفاری نیز انجام می‌شود. دستگاه حفاری قابل حمل بوده و دکلهای بزرگ از چندین قسمت تشکیل شده‌اند که به هنگام استفاده قطعات آن را به هم وصل می‌کنند.

 

 

آزمایش روی نمونه‌های عمقی

در ضمن حفاری خرده سنگهایی که بوسیله گل حفاری به سطح زمین آورده شده‌اند توسط الک‌هایی از گل حفاری جدا شده و برای مطالعه به آزمایشگاه می‌فرستند. آگاهیهای بدست آمده را به عنوان یک داده جدید به سیستم اکتشاف می‌دهند.

تهیه مقاطع بزرگ

برای تهیه مقاطع بزرگ از یک مته الماسه موجدار توخالی استفاده می شود تا لایه های اعماق زمینی را برش داده و به سطح زمین آورد. روی این لایه ها که به مغزه معروف است عمق را نوشته و برای آزمایش در جعبه‌های مخصوص نگهداری می‌کنند روی این مغزه‌ها دو دسته عملیات انجام می‌گیرد یکی مطالعات مهندسی مخازن یا پتروفیزیکی است که در آن میزان خلل و فرج سنگ را اندازه گیری می کنند، و دیگری مطالعات زمین شناسی است که روی مقاطع نازک آن صورت می‌گیرد. برای این کار اسلایدی به ضخامت 0.2 میلیمتر از آن تهیه کرده و به آن آلیزارین یا فروسیانور می‌افزایند تا معلوم شود که نوع سنگ ، آهکی و یا از جنس دولومیت است. در صورتی که سنگ آهکی باشد رنگ اسلاید قهوه‌ای می‌شود.

نتیجه گیری

نتایج را در جداولی یادداشت کرده و اسلایدهای لایه های مختلف چاه را پس از شماره گذاری در جعبه های مخصوص بایگانی می‌کنند. این جعبه‌ها شناسنامه چاه مربوطه می‌باشند. با انجام آزمایش لحظه به لحظه کار حفاری دنبال شده تا تحت کنترل قرار گیرد. با حفر چاه به ذخیره اطلاعاتی آن منطقه افزوده تر می‌شود تا بالاخره نفت این ماده حیاتی پرارزش در خدمت بشر قرار گیرد. ماده‌ای که پس از مواد غذایی بهترین ارزش را در زندگی بشر امروز دارا می‌باشد.

نفت خام به انگلیسی Crude Oil و به روسی Naphra نامیده می‌شود که درحالت طبیعی به صورت مایع بوده و رنگ آن قهوه‌ای زرد مایل به سیاه است و دربرابر نور انعکاسی ، رنگ سبز بخصوصی از خود نشان می‌دهد.

مشخصات نفت

نفت خام به جهت وجود ترکیبات گوگرد بوی نامطلوبی دارد. بخش اعظم نفت خام از هیدراتهای کربن تشکیل شده و مقدار کمی عناصر دیگر نیز به آن مخلوط می‌گردد، که این عناصر در زیر با درصدشان نشان داده شده‌اند.

 

عنصر	حداقل درصد وزنی	حداکثر درصد وزنی
کربن	82.2	87.1
هیدروژن	11.8	14.7
گوگرد	0.1	5.5
اکسیژن	0.1	4.5
نیتروژن	0.1	1.5

جدول ازسلی (1985)

دراین جدول عناصر دیگری مانند وانادیوم ، نیکل و اورانیوم با درصد وزنی حداکثر 0.1 در ترکیب نفت خام موجود هستند. بعلاوه در خاکستر نفت خام آثاری از عناصر C r ، Cu ، Pb ، Mn ، Sr ، Ba ، Mo ، Mg ، Ca ، Ti ، Al ، Fe و Si یافت می‌شود که بعضی از عناصر بالا مانند V-Ni-U احتمالا در رابطه با عنصر ارگانیکی اولیه (مادر) بوجود آمده و بعضی دیگر از عناصر مشخصات ژئوشیمیایی سنگ دربرگزیده را نشان می‌دهند.
قابل ذکر است که آثاری از نمک ، آب و سولفیدهیدروژن نیز درنفت خام مشاهده می‌شوند.

خواص فیزیکی نفت خام

ویسکوزیته

همانطور که نفت خام ممکن است با دخالت عواملی به رنگهای زرد ، سبز ، قهوه‌ای ، قهوه‌ای تیره تا سیاه مشاهده گردد، لذا ویسکوزیته متغیر را برای آنها خواهیم داشت. بنابراین نفت خام درسطح زمین دارای ویسکوزیته بیشتر بوده و بعبارتی ویسکوزتر است. چون در مخزن زیرزمینی یکی از عوامل دخیل حرارت موجود درمخزن می‌باشد، که همراه با این عامل ، عمق نیز موثر می‌باشد. همچنین سن نفت را به لحاظ زمان مخزن شدن را درطیف تغییرات ویسکوزیته سهیم می‌دانند.

 

ترکیبات مولکولی نفت خام

تعداد ترکیبات مولکولی نفت خام وابسته به سن زمین شناسی آن ، عمق تشکیل آن ، منشا آن و موقعیت جغرافیایی آن متغیر می‌باشد. برای مثال نفت خام Ponca city از Oklahoma شامل حداقل 234 ترکیب مولکولی می‌باشد.

گروههای تشکیل دهنده نفت خام

 

 

هیدروکربنها (Hydrocarbons):

 

 

هیدروکربنها همانطور که از نامشان مشخص است، شامل گروههایی هستند که ترکیبات ملکولی آنها فقط از هیدروژن و کربن تشکیل شده است. انواع هیدروکربنها عبارتند از :

هیدروکربن‌های پارافینی (پارافینها)  CNH2N+2

هیدروکربنهای نفتنی (سیکلوپارافینها یا نفتنیکها )  CNH2N

هیدروکربنهای آروماتیک (بنزنوئیدها) H2N_6

 

غیرهیدروکربنها (Heterocompounds) :

این گروه شامل ترکیباتی غیر از هیدروژن و کربن می‌باشند و عناصری از قبیل اکسیژن ، نیتروژن ، گوگرد ، اتمهای فلزی همراه با هر کدام از اینها و یا ترکیب با همه اینها نظیرNi ، V می‌باشد.

وزن مخصوص نفت خام

  از خواص فیزیکی نفت خام که ارزش اقتصادی نفت خام بر مبنای آن سنجیده می‌شود، وزن مخصوص آن می‌باشد. لذا سنجش و نحوه محاسبه فرمول آن مهم است. اکثر کشورهای جهان ، وزن مخصوص نفت خام را برحسب درجه  که یک درجه بندی آمریکائی است، محاسبه می‌کنند. مشابه همین درجه بندی و سنجش ، وزن مخصوص نفت خام را در کشورهای اروپائی با درجه بندی Baume محاسبه می‌کنند که از لحاظ مقدار اندکی از درجه A. P.I کمتر می‌باشد.

سنجش وزن مخصوص نفت خام

سنجش وزن مخصوص نفت خام مانند سایر مواد و مایعات برمبنای قانون کلی که

 همان وزن واحد حجم مایع است، در شرایط ^ºF 60 و P=1at سنجیده می‌شود و مقدار

 آن در فرمول جایگزین شده و وزن مخصوص نفت خام را بر حسب درجه A.P.I یا درجه

 Baume می‌دهد.

بدلیل اینکه S.G (Pure water)=1 می‌باشد. لذا وزن مخصوص آب با درجه 10 ، API خواهدبود. بدلیل کوچکتر بودن وزن مخصوص نفت از آب که همواره عددی کوچکتر از 1 را برای وزن مخصوص نفت در 60^ºF خواهیم داشت. لذا هیچوقت در جدولها و محاسبات ، وزن مخصوص نفت بر حسب درجه A.P.I کوچکتر و مساوی 10 نخواهیم داشت.

 

تاثیر درجه حرارت بر وزن مخصوص نفت خام

از عواملی که سبب تغییر در وزن مخصوص نفت خام می‌شوند، تغییرات دما است. یعنی با بالارفتن دما ، وزن مخصوص کمتر شده و به درجه A. P.I افزوده می‌شود. همچنین بالا رفتن درجه حرارت اثر معکوس بر روی ویسکوزیته نفت خام می‌گذارد.

 

انواع مختلف نفت برحسب A.P.I

• نفت سنگین با 10 الی 20 درجه A.P.I
• نفت متوسط با 20 الی 30 درجه A.P.I
• نفت سبک با بیش از 30 درجه A.P.I

وزن مخصوص نفت‌ها بستگی به ماهیت هیدروکربورهای مختلف دارد. هر قدر مقدار گاز محلول در روغن بیشتر باشد، چگالی آن کمتر خواهد بود. بنابراین پارافین‌ها دارای پایین ترین چگالی و نفتیک‌ها کمی بالاتر و آروماتیک‌ها بالاترین چگالی را دارند.

 

ضریب انبساط نفت خام

ضریب انبساط نفت خام از 6.1x10^-4 الی 8.3x10^-4 در نوسان بوده که با کاهش چگالی ، ضریب انبساط آن افزایش می‌یابد.

ارزش حرارتی و گرمایی ویژه نفت خام

ارزش حرارتی پایین نفت بین 9000 الی 11000 کیلوکالری است. گرمای ویژه نفت در دمای معمولی از 0.35 الی 0.55 کیلوکالری به کیلوگرم درجه است، که در صورت ازدیاد درجه حرارت به مقدار آن افزوده می‌شود.

نقطه اشتعال نفت

نقطه اشتعال نفت نیز به مقدارمواد زود جوش آن مربوط است و می‌تواند از صفر الی 200C باشد. لذا در حمل و لذا در حمل و نقل نفت خام به دلایل ایمنی ، قسمتی از زودجوش‌ها را پایدار نموده و نقطه اشتعال را بالا می‌برند.

نقطه سفت شدن نفت خام

نقطه سفت شدن نفت خام عبارتست از دمائی که در آن خاصیت جاری شدن نفت خام به اتمام می‌رسد. این دما در حمل و نقل و انبارکردن نفت اهمیت بسزائی دارد.

پالایش نفت خام

از تصفیه یا پالایش نفت خام می‌توان فرآورده‌های زیادی بدست آورد، که قابل فروش در بازار باشند. نخستین گام در پالایش نفت خام عمل تقطیر است. تحمیل حرارت‌های زیاد در موقع تقطیر باعث تجزیه و شکسته شدن مولکول‌های نفت شده و اشکالاتی در ادامه پالایش نفت بوجود می‌آورد، که از عواقب آن ، ضایع شدن مواد و افزایش هرینه را می‌توان نام برد.

دیدکلی

بشر از آغاز خلقت بدنبال چیزی بوده است که بتواند از آن حرارت ، روشنایی و نیروی لازم برای گرداندن چرخ زندگی خود را فراهم نماید. برای تامین حرارت نخست شاخ و برگ درختان و زغال چوب را که در دسترس داشت، بکار می‌برد. روشنایی لازم را نیز با مشعل‌های چوبی یا چراغهای پیه سوز و رفته رفته با چراغهایی که با روغنهای گیاهی و روغنهای معدنی می‌سوخت، تامین می‌کرد.
 

زغال سنگ منبع انرژی

بشر کم کم زغال سنگ را کشف نمود. کشف زغال سنگ زندگی بشر را دچار تحولی بزرگ کرد و باعث پیدایش و رشد سریع صنایع گردید. تا اوایل قرن بیستم منبع اصلی انرژی ، زغال سنگ بود. اما بعدها ، انسان دریافت که نفت را که از دیر باز می‌شناخت، و لیکن به مصارف محدود و دیگر می‌رسانید، برای تولید حرارت و انرژی به مراتب از سوختهای جامد بهتر است. از این رو شروع به استخراج نفت از زمین نمود.

نفت اصلی ترین منبع انرژی

امروزه نفت از سایر منابع انرژی و حرارت ، پیشی جسته و مقام نخست را دار است و پیوسته دامنه مصرف آن گسترش می‌یابد. همچنانکه انسان در زندگی پیش می‌رود، احتیاجش به منابع انرژی بیشتر می‌گردد و جوابگوی این تقاضای روز افزون فقط نفت است. وگرنه زغال سنگ و منابع دیگر نیرو نمی‌توانند تکافوی احتیاجات امروزی بشر را بنماید. حتی اگر در سالهای آینده از انرژی هسته‌ای استفاده بعمل آید، باز نفت همچنان سهم و مقام برجسته در تولید نیرو به عهده خواهد داشت.
سوخت مایع و گازی بهتر از سوخت جامد است. به همین سبب بشر برای تهیه سوختهای لازم برای زندگی صنعتی خود ، به نفت روی آورده است.

سوختهای نفتی

تعداد سوختهای نفتی نیز فوق العاده زیاد است. مثلا در پالایشگاه آبادان ، صرفنظر از محصولات دیگر سوختهای گوناگون فراوانی از بنزین هواپیما گرفته تا قیر تهیه می‌شود. ذکر همه این مواد و موارد مصرف آنها امکانپذیر نیست. بنابراین چند مورد مهم و آشنای آن را مثل گاز ، بنزین ، نفت سفید ، نفت دیزل ، روغن و قیر ذکر می کنیم.

 

گاز

 

گاز نفت بطور طبیعی همراه نفت خام از زمین بیرون می‌آید و یا بر اثر پالایش و تجزیه اجزای نفت حاصل می‌گردد. گاز نفت انواع گوناگون دارد. برخی از آنها در فشار و دمای عادی گازی شکل هستند. به همین سبب آنها را اصطلاحا گاز خشک می‌گویند. بعضی نیز در این شرایط مایع هستند لذا اصطلاحا آنها را گاز تر می‌نامند. گازهای تر مقدار زیادی بنزین سبک و گرانبها همراه دارند که در موقع پالایش آنها را جدا می‌سازیم. اما گاز خشک یک سوخت حاضر و آماده است.

 

بنزین

بنزین یکی ازفرآورده‌های سبک نفت است که یا بطور طبیعی با گازهای تر همراه است و یا بر اثر پالایش نفت خام حاصل می‌گردد. در اوایل پیدایش صنعت نفت که هدف پالایشگران فقط تهیه نفت چراغ بود، بنزین مورد مصرفی نداشت. حتی ماده‌ای زائد و خطرناک بشمار می‌رفت. لذا سعی می‌شد که در موقع پالایش حتی المقدور کمتر ، از آن بوجود آید تا آز آسیب آن در امان باشند. اما با اختراع موتورهای احتراقی درونسوز این وضع دگرگون شد و مصرف بنزین آنچنان گسترش یافت که برای تهیه آن ناگزیر شیوه‌ها و دستگاههای پالایش جدیدی پدید آمد. پالایشگران ناگزیر شدند ملکولهای ترکیبات نفتی را شکسته و تغییراتی در آن دهند تا بنزین بوجود آید.

 

نفت سفید

نفت سفید مایعی بیرنگ و کمی سنگین تر از بنزین است. نفت سفید از آغاز پیدایش صنعت نفت تا 50 سال ، مهمترین فرآورده نفتی بود. نخست بعنوان روغن چراغ بکار می‌رفت و هنوز هم در مواردی برای تولید روشنائی بکار می‌رود. امروزه بیشتر بعنوان منبع تولید نیرو و در برخی توربینهای هواپیما و موتور تراکتورهای مخصوص بکار می‌رود.

سوخت دیزل

نفت دیزل چنانکه از نامش پیداست، بعنوان سوخت در موتورهای دیزلی یعنی موتورهای فشار سوز به مصرف می‌رسد. مقدار گوگرد موجود در این نوع نفت بیش از میزان موجود در نفت سفید است.

روغنهای روان

یکی دیگر از محصولات نفتی ، روغن روان است که بیشتر برای روان نگهداشتن اجزای ماشین آلات به مصرف می‌رسد. میزان روغنهای حاصل از نفت کمتر از 2 در صد کلیه فرآورده‌های دیگر است. لذا همین میزان روغن نقشی بر جسته و مهم در صنایع و زندگی امروزی ایفا می‌کند. زیرا از قیچی و چرخ خیاطی گرفته تا جرثقیلهای عظیم و ماشین آلات غول پیکر همه برای خوب کار کردن باید روغن مصرف کنند. روغن برای اجزا متحرک ماشین آلات بکار رفته و از اصطکاک و فرسوده شدن آنها جلوگیری می‌کند.

قیر

قیر هیدروکربنی است که معمولا از تقطیر و پالایش نفت خام معینی ته ظرف پالایش بدست می‌آید. وزن مخصوص آن 1 الی 1.3 و نقطه ذوب آن (140 - 110) درجه سانتیگراد می‌باشد. این ماده بطور طبیعی نیز در برخی از نقاط کره زمین یافت می‌شود. قیر طبیعی بر اثر تراوش نفت خام از روزنه و شکافهای سطح زمین به خارخ و بخار شدن اجزای سبک نفت پدید می‌آید. همین قیر بود که از دیرباز ، مخصوصا در ایران و بین النهرین بعنوان ملاط در ساختمانها و استخرها و یا گازهای دیگر به مصرف می‌رسید. قیر حاصل تقطیر ، ماده‌ای است سیاه رنگ یا قهوه‌ای سیر که برحسب مقدار اجزای سبکی که در موقع پالایش از نفت خام گرفته می‌شود، ممکن است خیلی سفت یا به درجات مختلف نرم باشد. قیر بر اثر حرارات نرم و آب می‌شود. اما اگر با اکسیژن ترکیب شده باشد بصورت نوعی لاستیک در می‌آید که در آنصورت مثل قیرهای دیگر چندان در مقابل گرما یا در مقابل سرما سفت نمی‌شود.

قطران طبیعی

گروهی از نفت‌های خام دارای گوگرد زیاد ، ویسکوزیته بیشتر و تراکم را قطران طبیعی گویند، که در بعضی مناطق استثنائا آنها را نیز استخراج می‌کنند. قطران در عمق کم زمین و در داخل ماسه‌ها ی نفت دار که به آنها ماسه‌های قطران (Tar SandS) گویند، یافت می‌شود. این قطران‌ها راهنمای خوبی برای پیدا شدن نفت خام محسوب می‌شوند.

موم طبیعی

موم طبیعی بطور کلی از پارافین تشکیل می‌شود و می‌تواند درون لوله‌های حامل نفت نیز از متن تفکیک حاصل می‌کند. این ماده به حالت خمیر یا شکننده و برنگ زرد مایل به قهوه‌ای می‌باشد که دارای وزن مخصوص  0.84 الی 0.93 می‌باشد. نقطه ذوب موم طبیعی 85 الی 100 بوده و در داخل بنزین ، روغن و محلولهای بیتومینی حل می‌شود.

• استخراج نفت خام
• بنزین
• بنزین سبک
• پارافین
• پالایش نفت خام
• چراغ پیه سوز
• سوخت جامد
• سوخت گازی
• سوخت مایع
• صنعت نفت
• گاز خشک
• گاز تر
• روغن
• روغن روان
• قطران طبیعی
• ماسه‌ قطران
• موم طبیعی
• نفت خام
• نفت سفید
• نفت دیزل

دید کلی

نفت خام حاصل از چاه دارای مواد نا خواسته از قبیل آب و جامداتی مانند شن ، قیر و گازهای متان و اتان می‌باشد. برای جداسازی اینگونه عوامل آنرا وارد مخازنی می‌کنند تا جامدات موجود در آن ته نشین شده و گازهای آن خارج شود. سپس وارد جداساز سانتریفوژی شده که نقش آن جدا کردن تتمه آب ، گاز و جامدات معلق در آن می‌باشد برای حذف نمکهای معدنی ، نفت را با آب ولرم می‌شویند. آنگاه قسمتی از نفت توسط لوله به پالایشگاه فرستاده شده و قسمتی جهت صدور به بنادر تلمبه می‌شود.

تقطیر

برای تفکیک برش‌های متشکله نفت خام عملیات فیزیک و شیمیایی چندی بر روی آن به عمل می‌آورند تا فرآورده‌های مورد نیاز جامعه امروزی را تولید نمایند. از مهمترین آنها تقطیر جز به جز نفت است که در برج تقطیر صورت می‌گیرد. تقطیر جز به جز عبارت است از یکسری تبخیر و تبرید که در سینی‌های یک برج استوانه‌ای صورت می‌گیرد. مایعات خالص در فشار محیط در دمایی به جوش می‌آیند که در آن دما فشار بخار آن برابر فشار محیط گردد. مایعات مخلوط در حدود دمایی که حاصل جمع فشار‌های جزئی عوامل تشکیل دهنده آنها برابر فشار محیط گردد به جوش می‌آید.

در نقطه جوش فازهای بخار و مایع در حال تعادل می‌باشند. چنانچه فشار کاهش یابد تبخیر صورت می‌گیرد و در حالت معکوس تبرید اتفاق می‌افتد. از فشار بخار برای محاسبه ترکیب گازهای مخلوط در حالت تعادل استفاده می‌شود. وقتی که اجزا تشکیل دهنده یک محلول در برج تقطیر بطور دائم جدا می‌شوند بخارهایی که به سمت بالا حرکت می‌کند ترکیبات فرارتر مایع برگشت کننده به سمت پایین سرازیر است برخورد کرده و غلیظ‌تر می‌شود.

انواع تقطیر

تقطیر در فشار محیط : در این روش ، فرآیند تقطیر در فشار محیط صورت می‌گیرد.

تقطیر با بخار آب : وقتی که تقطیر در مجاورت بخار ماده مخلوط نشدنی صورت می‌گیرد. فشار بخار یکی تحت تاثیر دیگری قرار نگرفته و مخلوط در دمایی که مجموع فشارهای جزئی آنها برابر فشار محیط گردد تقطیر می‌شود.

تقطیر در خلا : در این روش فرآیند تقطیر در خلاء (در فشار 40 میلیمتر جیوه) صورت می‌گیرد.

تقطیر در خلاء و بخار : این روش با انتقال گرما توسط بخار آب و با استفاده همزمان از پمپ خلا جهت کاهش فشار کلی صورت می‌گیرد. بطور کلی این روش دارای اشکالاتی بوده و از آن زیاد استفاده نمی‌شود.

تقطیر در فشار : این روش برعکس تقطیر در خلا بوده و باعث می‌شود که فرایند تقطیر در دمای بیشتری نسبت به آن در فشار محیط صورت گیرد و دمای بالاتر باعث گسسته شدن مولکولهای نفت گردیده و ترکیب آنها را تغییر می‌دهد.

روشهای جدید تقطیر : این روشها شامل یک یا دو مرحله تقطیر در فشار محیط بوده که توسط تقطیر با بخار همراه می‌شود.

پالایشگاه نفت در ایران

 

                         نفت                         

نفت از باقي مانده حيوانات وگياهاني كه ميليونها سال قبل از محيط دريا (آب)،قبل از دايناسور ها زندگي مي كردند ،تشكيل شده است .در طي سالها ،باقي مانده ها توسط لپه هاي گل پوشيده شده است .گرما وفشار اين لپه ها به اين باقي مانده ها كمك كرد تا به چيزي تبديل شوند كه ما امروزه نفت خام مي دانيم .

نفت ها از كجا آمده است؟

نفت خام ،يك مايع زرد تا سياه ،بودار مي باشد ،معمولا در نواحي زير زميني كه مخازن ناميده مي شود ،يافت مي شود .دانشمندان و مهندسان يك منطقه انتخاب شده تا مطالعه نمونه هاي سنگي زمين را مورد استخراج قرار مي دهد .اندازه گيريها انجام مي شود واگر  مكان از لحاظ نفتي مكان موفقيت آميزي باشد ،حفاري آغاز مي شود .بالاي چاه ساختاري كه (گل)ناميده مي شود ،براي جا دادن وسايل ولوله ها ي مورد استفاده در چاه ساخته مي شود .زماني كه حفاري تمام مي شود ،چاه حفر شده يك جريان ثابتي از نفت را به سطح زمين خواهد آورد .

پنج كشور بزرگ توليد كننده نفت خام:

  • عربستان صعودي

  • روسيه

  • آمريكا

  • ايران

  • چين

از انرژي بادي نيز مي توان براي انجام يك سري از كارها استفاده نمود. انرژي جنبشي باد را مي توان به شكل هاي ديگري از انرژي ، اعم از مكانيكي يا الكتريكي، تبديل كرد.

 يك قايق بادباني با استفاده از انرژي بادي در آب حركت مي كند. اين يكي از انواع كارهايي است كه انرژي بادي مي تواند انجام دهد. كشاورزان سالها است كه از انرژي حاصل از آسياب هاي بادي براي پمپاژ آب از چاهها استفاده مي كنند.

در هلند، قرن ها است كه از آسیابهای بادی جهت پمپاژ آب از نواحی کم عمق استفاده می شود. همانگونه که در آسياب هاي آبي، چرخ آسياب توسط نيروي آب مي چرخد، از انرژي باد نيز مي توان براي چرخش سنگهاي بزرگ آسياب، جهت آسياب نمودن گندم يا ذرت، استفاده كرد. امروزه از انرژي باد جهت توليد برق نيز استفاده مي شود. در يك توربين بادي، وزش باد باعث گردش توربين ها، درست مثل يك فرفره بزرگ اسباب بازي، مي گردد. لازم به ذكر است كه اين وسيله يك آسياب بادي نبوده بلكه يك توربين بادي است . آسياب بادي براي خرد كردن گندم و ذرت و ‌نيز پمپاژ آب استفاده مي شود.

 تيغه هاي توربين متصل به توپي (توپي چرخ) بوده كه در روي يك شافت (ميله) در حال چرخش ، نصب شده است. اين شافت از جعبه انتقال دنده، كه در آن سرعت چرخش افزايش مي يابد، عبور مي كند. افزايش سرعت شافت باعث چرخش ژنراتور و در نتيجه توليد برق ميشود.

اگر وزش باد بسيار زياد باشد ، توربين داراي ترمزي است كه از چرخش سريع تيغه‌ها و در نتيجه آسيب ديدگي آنها جلوگيري مي كند.

 از يك توربين بادي كوچك مي توان جهت تأمين برق يك خانه يا مدرسه استفاده نمود. در تصوير توريبني را مشاهده مي كنيد كه انرژي لازم براي يك خانه را تأمين مي نمايد . اما در تصوير ديگر ، بچه‌هايي را ملاحظه مي كنيد كه در زير يك توربين بادي، كه برق مورد نياز مدرسه را تأمين مي نمايد، ‌بازي مي كنند.

در ايالت كاليفرنيا ، نواحي بادخيز زيادي وجود دارد ، و در بسياري از مناطق زمين باد در حال وزش است. اما مسئله اصلي اين است كه وزش بادهاي شديد، دائمي نيست . در كاليفرنيا ، معمولاً ماههاي تابستان پربادتر است، زيرا در اين زمان باد از نواحي سردتر بداخل كاليفرنيا مي وزد، درست مثل جايگزيني هوا سرد اقيانوس بجاي هواي گرم بالا آمده در صحراها و دره هاي گرم مركزي كاليفرنيا.

براي اينكه يك توربين بادي به نحو احسن كاركند، سرعت باد معمولاً بايد بيش از 12 تا 14 مايل در ساعت باشد. براي چرخش سريع توربين ها و در نتيجه توليد برق ، داشتن چنين سرعتي براي باد ضروري است. معمولاً هر يك از توربين ها ، برقي در حدود 50 تا 300 كيلو وات توليد مي كنند. هر كيلو وات برابر با 1000 وات است. با 1000 وات برق مي توان 10 لامپ 100 واتي را روشن نمود. بنابراين يك توربين بادي 300 كيلو واتي (300000 وات) مي تواند 3000 لامپ 100 واتي را روشن كند.

  تا سال 1999 حدود 11366 توربين بادي در ايالت كاليفرنيا وجود داشت. مجموعه اي از توربين هاي بادي را مزارع باد مي نامند.

در تصوير مزرعه باد پالم اسپرينگ (palm springs) را مشاهده مي كنيد . كل اين توربين ها اكثراً در سه ناحيه، كه باد خيز‌ترين نواحي ايالت كاليفرنيا هستند قرار دارند.

-گذرگاه آلتا مونت(Altamont pass) ،‌ شرق سانفرانسيسكو.

- گذرگاه سان گورگونييو (san gorgonio pass) نزديك پالم اسپرينگ.

- تچاپي (Tehachapi) ، جنوب بيكرفيلد.

اين سه منطقه رويهم برق مورد نياز شهري به اندازه سانفرانسيسكو را تأمين مي نمايند.  در حدود 11 درصد از كل برق بادي جهان در ايالت كاليفرنيا وجود دارد . آلمان و دانمارك نيز جزو كشورهايي هستند كه از انرژي بادي به مقدار زيادي استفاده مي كنند. برق توليدي هر يك از توربين هاي مزرعه باد جمع آوري شده و مجموعاً به ترانسفورماتور فرستاده مي شود. در ترانسفورماتور، ولتاژ برق جهت ارسال به مسافت هاي دور از طريق خطوط فشار قوي ، افزايش مي يابد.

 انرژی آبی  

زمانیکه در کوهها و تپّه ها باران می بارد ، آب حاصل از آن بصورت نهر و رودخانه جاری شده و به دریا می ریزد. از آب جاری و ریزشی می توان به نحو احسن استفاده نمود. همانطوریکه قبلاً گفته شد ، انرژی عبارت است از «توانایی انجام کار». بنابراین می توان از آب جاری ، که حاوی انرژی جنبشی است ، برای تولید برق استفاده کرد.

 در گذشته برای خرد کردن گندم و ذرت در آسیابها، از آب جاری برای چرخاندن چرخهای چوبی آسیاب استفاده می کردند. این نوع آسیاب را آسیاب آبی یا آسیاب غلات می گفتند.

در سال 1086 ، کتاب چند جلدی Domesday نوشته شد. در این کتاب فهرست کلیه املاک ، خانه ها ، فروشگاهها و سایر موارد در انگلستان ارائه شده است. در این کتاب فهرست 5624 آسیاب آبی واقع در جنوب رودخانه ترنت (Trent) در انگلستان درج شده است. به عبارت دیگر به ازای هر 400 نفر یک آسیاب وجود داشت.

گردش چرخهای آسیاب آبی یا از طریق آبهای ریزشی (ریزش آب از بالا برروی چرخ) و یا آبهای جاری (رودخانه) صورت می گیرد (این نوع آسیابها در تصویر نشان داده شده اند). امروزه از آب جاری نیزمی توان برای تولید برق استفاده نمود. هیدرو به معنی آب است. بدین ترتیب هیدرو – الکتریک یعنی تولید برق از طریق انرژی آب .

استفاده از انرژی جنبشی آب جاری جهت تولید برق را نیروی هیدروالکتریک گویند. با ایجاد سد میتوان جریان رودخانه را متوقف نمود. همانطوریکه در تصویر مربوط به سد شاستا (Shasta) در شمال کالیفرنیا ملاحضه می فرمائید ، با ایجاد سد، مخزنی از آب تشکیل می شود. اما سدهای احداثی برروی رودخانه های بزرگتر باعث تشکیل مخزن نمی شود. جهت تولید برق در یک نیروگاه هیدروالکتریکی ، آب رودخانه به داخل آن هدایت می شود. در تصویر ، سد دالاس را مشاهده می کنید که برروی رودخانه کلمبیا، در طول مرز بین ایالت اورگون و واشنگتن ، احداث شده است.

نیروگاههای آبی بزرگترین تولید کنندگان برق در ایالات متحده هستند. این نیروگاهها 10 درصد از کل برق مصرفی این کشور را تأمین می کنند. ساخت نیروگاههای از این نوع در ایالتهای که دارای کوهستانهای مرتفع و رودخانه های زیادی هستند ، می تواند منجر به افزایش تولید برق شود. به عنوان مثال، در حدود 15 درصد از کل برق تولیدی ایالت کالیفرنیا از نیروگاههای هیدروالکتریک تأمین می شود. اما بیشترین تولید برق آبی مربوط به ایالت واشنگتن است. 3 سد از 6 سد اصلی که برروی رودخانه کلمبیا احداث شده اند عبارتند از گراند کولی (Grand coulee) ، چیف جوزف (Chief joseph) و جان دی (John Day) . حدود 87 درصد از کل برق تولیدی ایالت واشنگتن از نیروگاههای هیدروالکتریک تأمین می شود. مقداری از برق تولیدی این نیروگاهها به ایالتهای دیگر نیز ارسال می شود.

نحوة کار یک سد آبی

آب پشت سد بعداز عبور از یک مدخل وارد لوله ای بنام آبگیر (دریچه مخصوص تنظیم جریان آب) می شود. آب به تیغه های توربین فشار آورده و باعث حرکت آنها می گردد. توربین یک نیروگاه آبی مانند توربین یک نیروگاه معمولی عمل می کند، با فرق اینکه در اینجا از آب بجای بخار برای چرخاندن توربین استفاده می شود. گردش توربین باعث چرخش ژنراتور و درنتیجه تولید برق می گردد. سپس برق تولیدی از طریق خطوط انتقال به خانه ، مدرسه ، کارخانه و مراکز تجاری ارسال می شود.

 امروزه نیروگاههای آبی در نواحی کوهستانی ایالتهای مختلف آمریکا ، که در آنجا دریاچه و
رودخانه های طویل وجود دارد ، ساخته می شوند.

 روي اين سياره است. بيش ار 5000 سال قبل، مردم خورشيد را پرستش مي‌كردند. اولين پادشاه مصر، خداي خورشيدي، به نام را  (Ra) بود. در بين النهرين، خداي خورشيدي به نام شاماش (Shamash)،‌ خداي اعظم و برابر با عدالت بود. در يونان دو خداي خورشيد به نامهاي آپولو و هليوس وجود داشت. تأثير خورشيد در ساير اديان نيز نمايان است. زرتشتي، مذهب رومي، هندو، بودائي،‌ كاهن (انگليس)، آزتگ (مكزيك) و خيلي از قبايل بومي امريكا خورشيد را پرستش مي‌كردند.

 

 

امروزه ما ميدانيم كه خورشيد نزديكترين ستاره به سياره زمين است. بدون خورشيد، امكان ادامه زندگي بر روي اين سياره وجود ندارد. هر روز ما از انرژي خورشيد به طرق مختلف استفاده مي‌كنيم. زمانيكه لباس‌هاي خيس را روي طناب آويزان مي‌كنيم،‌ گرماي خورشيد باعث خشك شدن آنها مي‌شود.

گياهان براي توليد غذا از نور خورشيد استفاده مي‌كنند. سپس حيوانات، گياهان را به عنوان غذا مي‌خورند. و همانطوريكه در فصل 5 گفتيم ، تجزيه گياهان در صدها ميليون سال قبل باعث توليد ذغال سنگ، نفت و گاز طبيعي گرديد كه امروزه ما از آنها استفاده مي‌كنيم . بنابراين، سوخت‌هاي فسيلي در واقع از ميليون‌ها سال قبل نور خورشيد را در خود ذخيره نموده‌اند. خورشيد و ساير ستارگان بطور غير مستقيم نقش مهمي را در توليد كليه انرژي‌ها، بازي مي‌كنند. حتي منشاء توليد انرژي هسته‌اي مربوط به يك ستاره است. زيرا اتم‌هاي اورانيوم در اثر نووا (انفجار يك ستاره) بوجود آمدند.

 

  آب گرم خورشيدي

 

در دهه 1890 در سرتاسر امريكا از آب‌گرم‌كن‌هاي خورشيدي براي گرم كردن آب استفاده مي‌شد. آنها مزيت بيشتري نسبت به كوره‌هاي زغال سوز و چوب سوز داشتند. در آن زمان از گاز مصنوعي حاصل از ذغال نيز براي گرم نمودن آب استفاده ميگرديد، اما قيمت آن 10 برابر قيمت گاز طبيعي امروز بود. قيمت برق حتي اگر در شهر شما وجود داشت بسيار گران بود.

 

در آن زمان بسياري از خانه‌ها از آب‌گرم‌كن‌هاي خورشيدي استفاده مي‌كردند. در سال 1897، حدود 30 درصد از خانه‌هاي شهر پاسادانا ، واقع در شرق لس‌آنجلس ، مجهز به آب گرم‌كن‌هاي خورشيدي بودند. با پيشرفت‌هاي مكانيكي صورت گرفته، سيستم‌هاي خورشيدي در آريزونا، فلوريدا و خيلي ديگر از مناطق آفتابي ايالت متحده نيز مورد استفاده قرار گرفت. در تصوير ، آب گرم‌كن خورشيديي را مي‌بينيد كه در سال 1911 در روي سقف خانه‌اي در دره پومونا (Pomona) ،‌ واقع در كاليفرنيا، نصب گرديد

تا سال 1920، دهها هزار عدد از اين آب گرم كن‌هاي خورشيدي به فروش رسيده بود. اما بعد از اين سال، مخازن بزرگ نفت و گاز طبيعي در غرب ايالت متحده كشف شد. با دسترس قرار گرفتن سوخت‌هاي فسيلي ارزان ، آنها جايگزين سيستم‌هاي خورشيدي شدند.

 

 

امروزه، مردم مجدداً شروع به استفاده از آب گرم كن‌هاي خورشيدي كرده‌اند. در حال حاضر تنها در ايالت كاليفرنيا، ‌بيش از نيم ميليون آب گرم كن خورشيدي وجود دارد. اين آب گرم‌كن‌ها در مراكز تجاري و منازل استفاده مي‌شود.

همانطوريكه در تصوير مي‌بينيد ، از اين آب‌گرم‌كن‌ها براي استخرهاي شنا نيز استفاده ميگردد. صفحاتي كه بر روي سقف ساختمان نصب شده‌اند داراي يك سري لوله‌هاي آب هستند. زمانيكه اشعه خورشيد به اين صفحات و لوله‌ها برخورد مي‌كند، آب داخل لوله ها گرم شده و از آن مي‌توان براي پركردن استخر استفاده نمود.

 

توليد برق از طريق گرماي خورشيد

 

از انرژي خورشيدي نيز ميتوان جهت توليد برق استفاده نمود. بعضي از نيروگاههاي خورشيدي، مانند نيروگاههايي كه در صحراي مووجاو (Mojava) ، در ايالت كاليفرنيا ، قرار دارد (رجوع به تصوير)، داراي آينه بسيار خميده اي به نام طشتك سهمي شكل (Parabolic Trough) است كه نور خورشيد را بر روي لوله اي ، که به طرف نقطه مركزي در بالاي خميدگي آينه ادامه مي‌يابد، متمركز مي‌كند. آينه، نور خورشيد را به روي لوله متمركز كرده و آنرا آنقدر گرم مي‌كند كه مي‌تواند باعث جوشش آب بصورت بخار گردد. سپس از اين بخار ميتوان براي چرخش توربين و در نتيجه توليد برق استفاده نمود. در نيروگاه خورشيدي صحراي مووجاو، در ايالت كاليفرنيا، از چند رديف آينه خورشيدي استفاده شده است. اين نوع نيروگاهها را نيروگاههاي حرارت خورشيدي مي نامند. نيروگاههاي صحراي مووجاو براي توليد برق 350000 خانه طراحي شده‌اند.

 

 

مشكل اصلي در استفاده از اين نوع نيروگاهها اين است كه آنها صرفاً در زمان تابش خورشيد كار ميكنند. بنابراين در روزهاي ابري و شبها، اين نيروگاهها نمي‌توانند انرژي توليد كنند. بعضي از نيروگاهها داراي فن آوري دوگانه هستند،‌ بدين ترتيب كه در روز از انرژي خورشيدي و در شب و روزهاي ابري از گاز طبيعي براي جوشاندن آب و در نتيجه توليد برق استفاده مي كنند.

نوع ديگري از نيروگاههاي خورشيدي براي توليد برق، نيروگاه برج مركزي نام دارد (رجوع به تصوير). در بالاي برج اين نيروگاه، 1800 آينه چرخان نصب شده كه نور خورشيد را منعكس مي‌كنند. اين آينه‌ها را « heliostats » مي‌نامند كه در تمام روز در حال چرخش و حركت بوده تا رو به خورشيد قرار گيرند. نور انعكاس يافته باعث گرم شدن سيالي در مركز آينه مي‌شود. حال ، اين سيال گرم مي تواند باعث جوشش آب و توليد بخار شده ، و در نتيجه توربين ژنراتور را به گردش در آورد. اين نيروگاه آزمايشي ، خورشيدي II نام دارد. شروع كار اين نيروگاه به اوايل دهه 1980 بر ميگردد، اما اكنون با استفاده از فن آوري جديد بازسازي گرديده است.

اين نيروگاه براي تأمين برق 10000 خانه طراحي شده است. طبق گفته كارشناسان با احداث نيروگاههاي برج مركزي بزرگتر مي‌توان برق  100000 تا 200000 خانه را تامین نمود.

 

سلولهاي خورشيدي يا انرژي فتوولتايي

 

با استفاده از سلولهاي خورشيدي ، مستقيماً مي‌توان از نور خورشيد برق توليد نمود. سلولهاي خورشيدي را سلولهاي فتوولتايي يا به اختصار PV نيز مي‌نامند. از اين نوع سلولها در ماشين حساب يا حتي فضا پيما استفاده مي‌شود.

اولين بار آنها در دهة‌ 1950 در ماهواره هاي فضايي ايالت متحده مورد استفاده قرار گرفتند. اين سلولها از سيليكون (نوع خاصي از ماسه مذاب) ساخته شده‌اند.

 

زمانيكه نور خورشيد به سلولها برخورد مي كند، الكترونها آزاد شده و به سمت صفحه جلويي (رنگ آبي تيره)‌ حركت مي‌كنند (به تصوير توجه كنيد) . بدين ترتيب يك الكترون اضافي بين جلو و عقب صفحه توليد ميشود. زمانيكه دو صفحه توسط يك رابط مثل سيم بهم وصل مي‌شوند ، جريان برق بين قطب مثبت و منفي برقرار مي گردد.

مجموعه‌اي از سلولهاي خورشيدي در يك واحد فتوولتايي چيده شده و مجموعه اي از واحدهاي فتوولتايي نيز بصورت آرايه‌اي در كنار هم قرار مي گيرند (به تصوير توجه كنيد) .

 

 

بعضي از آرايه ها بر روي وسايل رديابي نصب شده كه بتوانند نور خورشيد را در تمام طول روز دنبال كنند . انرژي الكتريكي بدست آمده از سلولهاي خورشيدي را مستقيماً مي‌توان استفاده نمود. از اين انرژي مي‌توان براي روشنايي منازل و وسايل برقي، و نيز مراكز تجاري استفاده نمود. انرژي خورشيدي را ميتوان در باتريهايي ذخيره نمود و از آن براي روشنايي تابلو علائم كنار جاده ها در شب استفاده كرد. همچنين اين انرژي را مي‌توان در باتري ذخيره كرده و در تلفن هاي سلولي كه در كنار جاده ها نصب مي‌شود، استفاده نمود . بعضي از ماشين‌ها نيز بطور آزمايشي از سلولهاي فتوولتايي استفاده مي كنند. اين نوع ماشين ها نور خورشيد را مستقيماً به انرژي تبديل كرده و موتور الكتريكي را به حركت مي اندازند.

اكثر ما زمانيكه در خصوص انرژي خورشيدي فكر مي‌كنيم، تصويري از ماهواره هاي فضايي در ذهنمان نقش مي بندد. در تصوير،‌ صفحات خورشيديي كه بيرون از ماهواره قرار گرفته اند را مي بينيد.

 مقدمه

حدود 200 میلیارد کهکشان که هر کدام دارای تقریبا 200 میلیارد ستاره است بوسیله تلسکوپها قابل تشخیص است. اما این تعداد فقط 4 درصد از محل گیتی را تشکیل می‌دهد. حدود 73 درصد از جهان از ماده دیگری ساخته شده است که «انرژی تاریک» (dark matter) نامیده می‌شود. هیچ کس نمی‌داند که ماهیت این ماده ناشناخته چیست، اما مقدار این نوع ماده از تمام اتمهای موجود در تمام ستارگان موجود در کل کهکشانهای قابل شناسایی گستره فضا بسیار بیشتر است.

به نظر می‌رسد این نیروی عجیب ، اجزای جهان را با سرعت فزاینده‌ای از یکدیگر دور می‌کند، در حالی که نیروی گرانش با این نیرو مقابله کرده و از سرعت این گسترش می‌کاهد. این اکتشافها بوسیله رصدخانه مداری که کاوشگر ناهمسانگرد ریز موج ویلکینسون (WMAP) نامیده می‌شود، انجام شده است. این کاوشگر افت و خیزهای ناچیز موجود در پرتوهای ریز موج پس زمینه کیهانی را اندازه می‌گیرد که در اثر پژواکهای میرای انفجار بزرگ بوجود آمده است ... .

 انبساط جهان

این یافته‌ها به مشاجرات فراوانی که در مورد جهان ، عمر جهان ، سرعت انبساط آن و ترکیب آن جریان داشت پایان داد. با استفاده از نتایج دو تحقیق ذکر شده ، اخترشناسان امروز بر این باورند که سن جهان 13.7 میلیارد سال با تقریب چند صد هزار سال است. بر اساس اطلاعات موجود ، جهان با سرعت شگفت آور 71 کیلومتر در ثانیه در مگا پارسک در حال انبساط است. (پارسک یک واحد اخترشناسی است و تقریبا برابر 3.26 میلیون سال نوری است).

به نظر می‌رسد که چیزی در فضا نهفته است و همانند نوعی نیروی ضد گرانشی عمل می‌کند.‌ این نیرو باعث می‌شود که بجای آنکه جهان متراکم شود و اجزای آن به یکدیگر نزدیک شود، انبساط می‌یابد. از حدود بیست سال پیش حدس می‌زنند که در جهان ماده تاریک وجود دارد، چرا که در آن زمان دریافتند که جهان به گونه‌ای عمل می‌کند که انگار بسیار سنگینتر از چیزی است که واقعا به نظر می‌رسد.

دانشمندان برای توجیه پدیده مشاهده شده همه احتمالات ممکن را در نظر گرفتند از جمله وجود سیاهچاله‌ها ، کوتوله‌های قهوه‌ای و ذرات غیرقابل شناسایی که از نظر ماهیت با انواع معمولی اتمها تفاوت دارند. اما هیچ کدام از آنها نتوانست جرم بسیار زیاد مشاهده شده را توجیه کند.

 آغاز داستان انرژی تاریک

داستان انرژی تاریک از سال 1998 آغاز شد. در آن زمان دانشمندان دریافتند که بسیاری از کهکشانهای دور دست با سرعتی بسیار بیشتر از آنچه که محاسبات موجود پیش بینی کرده‌اند، از یکدیگر دور می‌شوند. تحقیقاتی که روی انواع ویژه‌ای از ابر نواخترها (Supernova) انجام شد، بیانگر آن بود که محاسبات انجام شده اشتباهی نداشت، به عبارت دیگر محاسبات دقیقا نشان دهنده آن بود که سرعت انبساط جهان لحظه به لحظه در حال افزایش است و از سرعت این انبساط کاسته نمی‌شود.

به نظر می‌رسد کشف بعضی از انواع نیروهای غیرمنتظره غیرقابل شناسایی که باعث می‌شوند ساختار فضا بطور مرتب از یکدیگر فاصله گرفته و از هم دور شوند، موءید مشاهدات هالدین (JBS Haldane) دانشمند انگلیسی است که سالها پیش صورت گرفته است. وی می‌گوید: «جهان عجیبتر از چیزی است که فکر می‌کنیم، جهان حتی عجیبتر از چیزی است که بتوان فکرش را کرد.»

فصل ا : انرژی چیست ؟

انـرژی باعث وقوع پدیدهـهای مختلـف در اطـراف ما می شود. در خلال روز ، خورشید روشنایـی و انرژی گرمایی تولید می کند . اما در شب لامپها با استفاده از انرژی الکتریکی مسیر خیابانها را برای ما روشن
می سازد. یک ماشین توسط بنزین ، که یک نوع انرژی ذخیره ای است ، حرکت می کند.حتی غذایی که ما می خوریم حاوی انرژی است. از این انرژی برای کار و بازی استفاده می کنیم . بدین ترتیب همانطوریکه در مقدمه گفته شد انرژی را می توان «توانایی انجام کار» تعریف نمود.

انرژی به شکلهای مختلفی وجود دارد که از آن میان می توان به انرژی شیمیایی ، انرژی الکتریکی ، گرما (انرژی حرارتی) ، نور ( انرژی تابشی) ، انرژی مکانیکی و انرژی هسته ای اشاره نمود.

 

 انرژی ذخیره ای و حرکتی  

انرژی باعث وقوع پدیده های مختلف شده و به دو نوع تقسیم می شود: 

- انرژی ذخیره ای که انرژی پتانسیل نامیده می شود .

- انرژی حرکتی که انرژی جنبشی نامیده می شود.

حال جهت آشنایی بیشتر با این دو انرژی به کمک یک مداد آزمایش ذیل را انجام دهید. مداد را در لبة میز گذاشته و آن را به طرف زمین هل دهید. در این حالت انرژی جنبشی باعث حرکت مداد به طرف پایین می شود.

حال مداد را برداشته و دوباره روی میز بگذارید. با استفاده از انرژی خود مداد را برداشته و حرکت دهید . هرچه فاصله از کف زمین بیشتر شود به انرژی آن افزوده خواهد شد. در این حالت اگر مداد برروی میز قرار گیرد دارای انرژی پتانسیل است. هرچه مداد بالاتر باشد در فاصلة دورتری خواهد افتاد یا به عبارت دیگر مداد انرژی پتانسیل بیشتری خواهد داشت.

 

چگونه انرژی را اندازه گیری کنیم ؟

انرژی به روشهای مختلفی اندازه گیری می شود. یکی از واحدهای اصلی اندازه گیری انرژی Btu می باشد که یک واحد اندازه گیری حرارت بریتانیایی بوده که البته توسط انگلیسی ها ابداع شده است.

Btu مقدار انرژی گرمایی است که باعث افزایش حرارت یک پوند آب به میزان یک درجة فارنهایت ، در شرایط سطح دریا، می شود. یک  Btuمعادل حرارت یک چوب کبریت آشپرخانه است.

یک هزار Btu تقریباً معادل یک آب نبات متوسط یا 8/0 یک ساندویچ حاوی کرهء بادام زمینی و مربا است . برای آماده نمودن یک قوری قهوه تقریباً Btu 2000 انرژی نیاز می باشد.

انرژی را می توان برحسب واحد ژول نیز اندازه گیری نمود. تلفظ کلمة ژول (Joules) دقیقاً مثل کلمة Jewels (جواهرات) است. یک هزار ژول برابر یک واحد حرارت بریتانیایی می باشد.

 Btu  1 = 1000 ژول

بنابراین آماده ساختن یک قوری قهوه دو میلیون ژول انرژی نیاز دارد.

واژة ژول برگرفته از یک دانشمند انگلیسی به نام جیمز پرس کات ژول است که در سالهای بین 1818 تا 1889 زندگی می کرده است. او کشف نمود که حرارت یک نوع انرژی است. یک ژول مقدار انرژی است که برای بلند کردن یک شیء یک پوندی تا ارتفاع 19 اینچ نیاز می باشد. بنابراین اگر بخواهید یک گونی شکر به وزن 5 پوند را از زمین بلند کرده و برروی پیشخوانی به ارتقاع 27 اینچ قرار دهید ، حدوداً باید 15 ژول انرژی مصرف کنید.

در اقصی نقاط جهان دانشمندان از واحد ژول بیش از Btu جهت اندازه گیری انرژی استفاده می کنند. این امر دقیقاً مصداق استفادة بیشتر از سیستم متر یک (مترو کیلوگرم) به جای سیستم انگلیسی (فوت و پوند) است.

همانند سیستم متریک می توان از کیلوژول نیز استفاده نمود. کیلو به معنی 1000 می باشد.

Btu 1 = 1 کیلو ژول = 1000

یک تکه نان تست کره ای حاوی 315 کیلو ژول (315000 ژول ) انرژی است . با این مقدار انرژی می توان اعمال زیر را انجام داد :

6-  دقیقه پیاده روی آهسته

10 - دقیقه دوچرخه سواری

15-  دقیقه پیاده روی سریع

- خواب برای 1 تا 5/1 ساعت

- حرکت دادن ماشین با سرعت 80 کیلومتر در ساعت برای 7 ثانیه

- روشن نمودن یک لامپ 60 واتی برای 1 تا 5/1 ساعت

- بلند نمودن گونی شکر فوق از کف زمین تا روی پیشخوان به میزان 21000 دفعه

 

تبدیل انرژی

انرژی غذایی

در زنجیرة غذایی ، شکل انرژی دائماً درحال تغییر است، به عنوان مثال یک خوشة ذرت را در نظر بگیرید.  نور خورشید از طریق برگهای ذرت جذب و از طریق فتوسنتز انتقال می یابدو گیاه نور خورشید را جذب و با دی اکسید کربن هوا ، آب و مواد معدنی زمین ترکیب می کند.

گیاه رشد کرده و دانه های ذرت تولید می شود. انرژی نور خورشید در برگها و داخل دانه های ذرت ذخیره می شود. دانه های ذرت پر از انرژی ذخیره شده از قبیل شکر و نشاسته است. ذرت بعد از برداشت برای تغذیة جوجه و سایر حیوانات استفاده می شود. جوجه، با استفاده از انرژی ذخیره شده در ذرت ، رشد نموده و شروع به حرکت می کند. مقداری انرژی نیز در بافت ماهیچه ای حیوان (پروتئین) و در چربی ذخیره می شود.

هنگامی که جوجه بزرگ می شود، کشاورز آن را سر بریده و برای فروش به فروشگاههای مواد غذایی عرضه می کند. والدین شما جوجه را از فروشگاه خریده ، به خانه آورده و آن را می پزند.

سپس شما گوشت جوجه را خورده و انرژی ذخیره شده را به بدن خود منتقل می کنید. شاید جوجه ای را در پیک نیک خورده و سپس به بازی بیسبال پرداخته باشید. شما از انرژی ذخیره شدة آن جوجه برای چرخاندن چوب ، دویدن به دور زمین و پرتاب توپ استفاده می کنید.

هنگامی که بدن شما از انرژی جوجه استفاده می نماید ، شما اکسیژن را تنفس نموده و دی اکسید کربن را خارج می نمایید . این دی اکسید کربن بعداًٌ برای رشد سایر گیاهان استفاده می شود.

 

انرژی به سایر شکلهای دیگر از انرژی قابل تغییر است ، اما تولید پذیر یا از بین رفتنی نمی باشد. انرژی همیشه به یک شکل یا سایر اشکال دیگر وجود داشته است. در اینجا تبدیل بعضی از انرژیها به یکدیگر توضیح داده شده است.

انرژی ذخیره شده در باتری های یک چرغ قوه را در هنگام روشن بودن آن می توان انرژی نوری نامید. غذا یک نوع انرژی ذخیره شده بوده و مثل یک ماده شیمیایی دارای انرژی پتانسیل است. هنگامی که بدن ما از این انرژی برای انجام کاری استفاده می کند ، باعث تبدیل آن به انرژی جنبشی می شود. اگر شما بیش از حد غذا بخورید ، انرژی موجود در غذا سوخته شده و به صورت انرژی پتانسیل در سلولهای چربی ذخیره می شود.

زمانی که با تلفن صحبت می کنید ، صدای شما به انرژی الکتریکی تبدیل شده و از طریق سیم منتقل می شود.

گوشی تلفنی که در طرف دیگر قرار دارد انرژی الکتریکی را از طریق دهنی به انرژی صوتی تبدیل می نماید. ماشین از انرژی شیمیایی ذخیره شده در بنزین برای حرکت استفاده می کند. موتور، انرژی شیمیایی را به انرژی گرمایی و جنبشی تبدیل می کند.

یک دستگاه تست نان، انرژی الکتریکی را به انرژی گرمایی و نوری تبدیل می کند. (اگر داخل دستگاه تست را نگاه کنید سیمهای درخشان را خواهید دید). یک تلویزیون، انرژی الکتریکی را به انرژی صوتی و نوری تبدیل می کند.

انرژی گرمایی

گرما شکلی از انرژی است . این انرژی برای اهداف مختلفی از قبیل گرم نمودن خانه و پخت غذا استفاده می شود.

انرژی حرارتی به 3 طریق قابل انتقال است

1 – هدایت

2 – انتقال

3 – تابش

زمانیکه انرژی مستقیماً از یک شئ به شئ دیگر عبور می کند به آن هدایت می گویند .  اگر یک ظرف سوپ برروی اجاق را با قاشق فلزی هم بزنید ، قاشق گرم خواهد شد. بدین ترتیب گرما از محیط گرم سوپ به قاشق سرد منتقل می شود.

فلزات هادی های بسیار خوبی برای انرژی گرمایی هستند، اما چوب و پلاستیک چنین خاصیتی ندارند. این گونه هادی های بد را عایق گویند. به همین دلیل است که معمولاً ظرف از جنس فلز بوده اما دستة آن از جنس پلاستیک قوی است.

انتقال، عبارت است از حرکت گازها و سیالات از یک محل سردتر به محل گرمتر . اگر ظرف سوپ از جنس شیشه باشد، می توان حرکت جریانات انتقالی در ظرف را مشاهده نمود. سوپ گرمتر از ناحیة پایین ظرف، که حرارت بیشتری دارد، به سمت بالا، که سردتر است، حرکت می کند. سپس سوپ سردتر به سمت پایین حرکت نموده و مکان سوپ گرمتر را اشغال می کند. این حرکت باعث ایجاد یک الگوی چرخشی درون ظرف می شود (به شکل توجه کنید).

بادی که ما حس می کنیم غالباً ناشی از جریانات انتقالی است. این امر توسط وزش بادهای نزدیک اقیانوس به سهولت قابل درک است. هوای گرم سبکتر از هوای سرد بوده و بنابراین اوج می گیرد. در خلال روز، هوای سرد روی آب حرکت نموده و در خشکی جایگزین هوایی می شود که در اثر دمای زمین اوج گرفته است. اما به هنگام شب جهت این جایگزینی تغییر می کند، به عبارت دیگر بعضی اوقات سطح آب گرمتر و خشکی سردتر است.

*تابش، شکل نهایی حرکت انرژی گرمایی است . نور و گرمای خورشید از طریق هدایت و انتقال نمی تواند به ما برسد زیرا فضا تقریباً به طور کامل خالی است . هیچ گونه عاملی برای انتقال انرژی خورشید به زمین